Năm 2009, tổng số các loại án thụ lý trong toàn ngành Tòa án là 11.136 vụ, đã giải quyết 10.385 vụ, đạt tỷ lệ 93,2%. So với năm 2008 thụ lý tăng 1.066 vụ, giải quyết tăng 898 vụ (năm 2008 thụ lý 10.070 vụ, giải quyết 9.487vụ, đạt tỷ lệ 94,2%). Trong đó án hôn nhân gia đình (HNGĐ) tăng 458 vụ (năm 2008 có 3648 vụ), án Lao động tăng 166 vụ (tỷ lệ tăng 130%), án dân sự tăng 182 vụ, và án hành chính tăng 21 vụ. Riêng Tòa án tỉnh thụ lý 1.424 vụ, đã giải quyết 1.290 vụ, còn tồn 134 vụ, (trong đó có 02 vụ quá hạn luật định) đạt tỷ lệ 90,6%. So với năm 2008 thụ lý giảm 237 vụ, giải quyết giảm 291 vụ (năm 2008 thụ lý 1661 vụ, giải quyết 1581 vụ, đạt tỷ lệ 95%). Nguyên nhân giảm là do tăng thẩm quyền cho Tòa án cấp huyện.
Tổng số án toàn ngành bị hủy trong năm là 105 vụ, (Hình sự (HS): 08 vụ, Dân sự (DS): 70 vụ, HNGĐ: 13 vụ, hành chính-kinh tế-lao động (HC-KT-LĐ): 07 vụ) trong đó có 95 vụ bị hủy do lỗi chủ quan của Thẩm phán, so với năm 2008, số án bị hủy do lỗi chủ quan của Thẩm phán tăng 41 vụ (năm 2008 hủy 54 vụ). Số án bị sửa của toàn ngành là 277 vụ, (HS: 122 vụ, DS: 120 vụ, HNGĐ: 13 vụ, HC-KT-LĐ: 22 vụ), trong đó có 249 vụ bị sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán.
Qua kết quả xét xử cho thấy, số án bị huỷ, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán trong việc điều tra thu nhập chứng cứ không đầy đủ, bỏ sót hoặc xác định sai tư cách tố tụng của đương sự, việc nghiên cứu hồ sơ, đánh giá chứng cứ chưa toàn diện, áp dụng pháp luật để giải quyết vụ án thiếu chính xác tương đối cao.
Ngoài ra, trong năm 2009 Tòa án nhân dân xét xử một số loại tội cho hưởng án treo chiếm tỷ lệ khá cao, cụ thể như: các loại tội về tham nhũng có 9/13 bị cáo cho hưởng án treo, chiếm 69%; Tội cố ý gây thương có 125/562 bị cáo bị xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo, chiếm 22%; Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ có 68/228 bị cáo cho hưởng án treo, chiếm 29%; Tội trộm cắp tài sản có 306/1323 bị cáo cho hưởng án treo 23%. Đặc biệt Tòa án nhân dân huyện Xuân Lộc xét xử cho hưởng án treo rất cao, cụ thể như: Tổng số bị cáo Tòa án nhân dân huyện Xuân Lộc xét xử cho hưởng án treo trong năm 2009 là 43,3%, trong đó: tội đánh bạc và tổ chức đánh bạc xét xử cho hưởng án treo 12 vụ/13 vụ, chiếm tỷ lệ 92%; tội cố ý gây thương tích xét xử cho hưởng án treo 16/33 vụ, chiếm tỷ lệ 48%; tội xâm phạm quyền sở hữu về tài sản xét xử cho hưởng án treo 26/72 vụ, chiếm tỷ lệ 36% …
Trong tình hình tội phạm còn diễn biến phức tạp, tính chất, mức độ phạm tội ngày càng cao, các vụ án mang tính đồng phạm, tình trạng người chưa thành niên phạm tội có xu hướng tăng (Số bị cáo vị thành niên phạm tội đã bị Tòa án hai cấp tỉnh và huyện xử là 336 bị cáo). Đặc biệt ở một số huyện có án cố ý gây thương tích, xâm phạm quyền sở hữu tài sản, đánh bạc và tổ chức đánh bạc chiếm tỷ lệ khá cao và tăng so với năm 2008… nhưng Tòa án nhân dân huyện xét xử các loại tội này cho hưởng án treo chiếm tỷ lệ khá cao là chưa đáp ứng với yêu cầu của công tác phòng, chống tội phạm, chưa đánh giá hết tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội… Mặt khác, còn một số trường hợp Tòa án cấp huyện xử phạt tù nhưng cho hưởng án treo chưa tương xứng với tính chất mức độ, hành vi phạm tội của bị cáo… Vì vậy, đề nghị TAND tỉnh cần có chỉ đạo TAND huyện cần xét xử nghiêm đối với loại tội này, đặc biệt là loại tội phạm cố ý gây thương tích do các đối tượng côn đồ, các băng nhóm có tổ chức gây ra để giáo dục người dân ý thức chấp hành pháp luật …
Sĩ Tiến