Tình hình khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất đai trên địa bàn tỉnh trong 10 tháng năm 2009 có nhiều diễn biến phức tạp, khiếu kiện đông người có xu hướng gia tăng, nhiều đoàn đông người đi khiếu nại với thái độ gay gắt, tụ tập kéo lên trụ sở cơ quan nhà nước đã làm ảnh hưởng đến tình hình trật tự, an toàn xã hội tại địa phương. Trong 10 tháng có 100 lượt đoàn đông người đến tại Phòng tiếp dân của tỉnh, huyện (Phòng tiếp dân của tỉnh 67 lượt đoàn, phòng tiếp dân của huyện 33 lượt đoàn) để khiếu nại, phản ánh chủ yếu là việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, nổi lên là các dự án: Chợ Long Khánh; hồ chứa nước Sông Ray; chợ Vĩnh Tân; dự án di dời chợ Sặt; chợ Đông Hoà; chợ Quảng Biên; Dự án Khu công nghiệp Giang Điền; Dự án khu xử lý nước thải thuộc xã Hố Nai 3, huyện Trảng Bom; dự án đường cao tốc thành phố Hồ Chí Minh- Long Thành - Dầu Dây… Song nổi lên nhất là vụ khoảng 200 hộ tiểu thương chợ Sặt (TP.Biên Hòa) đến Phòng tiếp công dân của Thanh tra Chính phủ đóng tại TP.Hồ Chí Minh để khiếu nại. Trước tình hình này, UBND tỉnh đã chỉ đạo các cấp, các ngành gặp gỡ, đối thoại, giải thích cho công dân thông hiểu pháp luật. Đồng thời tìm biện pháp xử lý, giải quyết hợp lý hợp tình.
Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh còn 21 vụ khiếu nại đông người, phức tạp đang được rà soát, xử lý. Trong đó có 05 vụ Thanh tra Chính phủ đang xem xét thông báo chấm dứt khiếu kiện; 03 vụ Thanh tra Chính phủ và Bộ Tài nguyên và môi trường tiếp tục xem xét lại, đó là khiếu nại ông Nguyễn Thời và khiếu nại của ông Nguyễn Song Hào thành phố Biên Hoà, ông Nguyễn Văn Siêu - huyện Long Thành; 05 vụ tỉnh đang tổ chức thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương, đó là khiếu nại của bà Ngô Thị Con, bà Nguyễn Thị Hạt và ông Nguyễn Văn Đoàn, khiếu nại của Hợp tác xã Thanh Hòa, khiếu nại của bà Huỳnh Thị Nhân. Ngoài ra, còn có 6 vụ khiếu nại thuộc thẩm quyền địa phương đã được xem xét giải quyết xong nhưng dự án chậm thực hiện hoặc đang xem xét giải quyết, trong đó có các dự án: khu du lịch Sơn Tiên, khu dân cư An Viễn, Bắc Sơn, dự án xây dựng chợ Long Khánh…
Bên cạnh những vụ nổi cộm như thế, số vụ khiếu nại còn lại được các cơ quan chức năng từ tỉnh đến cơ sở giải quyết nhanh chóng, kịp thời và đúng luật được người dân đồng tình ủng hộ. Trong 10 tháng năm 2009 các cơ quan hành chính nhà nước đã thụ lý 1.738 đơn khiếu nại, tranh chấp đất đai và tố cáo thuộc thẩm quyền (1.573 đơn khiếu nại, 93 tranh chấp đất đai và 72 đơn tố cáo), tăng 534 đơn so với cùng kỳ năm 2008. Toàn tỉnh đã giải quyết 1.420 đơn (1.310 đơn khiếu nại, 50 tranh chấp đất đai và 60 đơn tố cáo), đạt tỷ lệ 82 %. Trình tự giải quyết khiếu nại, giải quyết tố cáo được các cấp các ngành thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Việc tổ chức đối thoại trực tiếp với công dân của các cấp, các ngành được duy trì để xem xét cân nhắc trước khi ban hành quyết định giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo. Do đó, chất lượng giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo của công dân ngày càng được nâng cao.
Qua phân tích 1.420 đơn khiếu nại đã giải quyết cho thấy, chỉ có 169 đơn khiếu nại đúng, có đến 524 khiếu nại sai và 515 đơn có đúng có sai. Còn về đơn tố cáo, trong số 61 đơn đã có kết luận, chỉ 6 đơn tố cáo đúng sự thật, 10 đơn có đúng có sai và đến 45 đơn tố cáo sai sự thật. Theo Văn phòng Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng tỉnh, hầu hết đơn tố cáo về hành vi tham nhũng đều là đơn nặc danh. Ngoài phần lớn đơn tố cáo không đúng sự thật hoặc không có cơ sở để xác minh, làm rõ, những đơn còn lại có dấu hiệu liên quan đến sai phạm, tiêu cực của một số cá nhân, tập thể thì đều được các cấp chính quyền đưa vào diện theo dõi, tổ chức thanh tra …
Nguyên nhân là người dân chưa am hiểu các quy định của pháp luật, nhất là Luật Khiếu nại - tố cáo. Có những việc thay vì thắc mắc, phản ánh hoặc trực tiếp gặp cán bộ hỏi cho rõ; những vụ chỉ đơn thuần là tranh chấp giữa các cá nhân với nhau nhưng người dân làm đơn khiếu nại và tố cáo luôn cán bộ chỉ vì vụ việc chậm được giải quyết hoặc giải quyết không theo ý của họ. Một phát sinh khác của khiếu nại gửi đến các cơ quan Nhà nước là do người dân ít chọn lựa khởi kiện ra tòa án đối với quyết định hành chính vì lý do ngại tốn kém vì phải đóng án phí, thuê luật sư bào chữa và không nắm vững các thủ tục khởi kiện. Còn khiếu nại đến cơ quan Nhà nước thì người dân chỉ tốn... mỗi lá đơn mà hầu như không hề bị biện pháp hạn chế, chế tài nào dù KNTC sai sự thật …
Sĩ Tiến