Một vấn đề được cơ quan soạn thảo và các thành viên UBTVQH tập trung thảo luận nhiều là các khiếu kiện hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án.
Theo ngôn ngữ chuyên ngành, hành vi hành chính gồm có hành động (thực hiện không đúng, không đầy đủ hoặc vượt quá thẩm quyền) và bất hành động (không thực hiện công việc thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình). Theo Phó Chánh án TAND tối cao Đặng Quang Phương , trong thực tiễn giải quyết vụ án hành chính của Tòa án, chưa có vụ án hành chính nào về khiếu kiện hành vi hành chính “ bất hành động”.
Tuy nhiên, Ban soạn thảo Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (sửa đổi) đều cho rằng cần quy định khiếu kiện đối với hành vi hành chính” bất hành động” là vụ án hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án.
Nhưng, cũng có ý kiến đề nghị không quy định khiếu kiện đối với hành vi hành chính” bất hành động” là vụ án hành chính, mà xử lý loại khiếu kiện này theo pháp luật về công chức. Thẩm tra dự thảo Pháp lệnh, ông Vũ Đức Khiển, Chủ nhiệm Uûy ban Pháp luật của QH cho biết đa số ý kiến của Uûy ban này nên quy định về khiếu kiện hành vi hành chính bất hành động.
Ông Khiển cho rằng:”Quy định hiện hành không phù hợp với thực tế, vì có nhiều trường hợp cán bộ, công chức không thực hiện nhiệm vụ có thể gây thiệt hại đến lợi ích nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân” Ví dụ được ông Khiển đưa ra khá dễ hiểu: chẳng hạn khi xin giấy phép xây dựng, đã có đủ hồ sơ hợp lệ, nhưng quá thời gian quy định mà cơ quan cấp phép vẫn chưa cấp phép, thì người dân có quyền khởi kiện cơ quan này ra tòa án hành chính.
Trưởng Ban dân nguyện của UBTVQH Lê Quang Bình cũng cho rằng cần quy định như vậy để bảo vệ quyền lợi của dân: “ Lâu nay có nhiều bức xúc, nhưng người ta không kiện là vì…chưa có quy định”.
Một sửa đổi quan trọng khác được đề cập trong dự thảo Pháp lệnh là địa vị pháp lý của Viện KSND trong tố tụng hành chính. Theo Phó Chánh án Đặng Quang Phương, bản thân Ban soạn thảo cũng có nhiều ký kiến khác nhau về vấn đề này. Đa số thành viên Ban soạn thảo cho rằng, Viện KSND cần tham gia tất cả các phiên tòa hành chính, nhưng không khởi tố vụ án hành chính.
Để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự thì không nên cho Viện KSND khởi tổ vụ án hành chính như quy định hiện hành, mà giao quyền khởi kiện vụ án hành chính cho cha, mẹ, người giám hộ của những người này thực hiện. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng theo tinh thần cải cách tư pháp thì không nên quy định Viện KSND phải tham gia các phiên tòa hành chính.
Thẩm tra dự thảo Pháp lệnh, Thường trực Uỷ ban Pháp luật của QH cũng nhất trí với ý kiến này, bởi cho Viện KSND tham gia các phiên tòa hành chính là không phù hợp với chủ trương giao cho Viện KSND tập trung vào thực hiện chức năng công tố.
Thái Doãn Mười