Dong Nai Portal

​     Bên cạnh đó là các mối quan tâm về hiệu quả hoạt động của mô hình này; cơ cấu tổ chức như thế nào cho hợp lý; vấn đề thí điểm gắn với cải cách hành chính và gắn với việc thực hiện Chỉ thị 31-CT/TƯ của Bộ Chính trị với chủ trương đã được xác định: “Thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường là vấn đề quan trọng, nhạy cảm, liên quan đến tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị, cần phải được tiến hành thận trọng và có bước đi thích hợp”. Dù bàn về nội dung nào, ý kiến của các đại biểu đều hướng đến vấn đề chung nhất là tại sao Đồng Nai tổ chức thí điểm; việc thí điểm này có cần thiết hay không. Trong khuôn khổ thông tin tại Bản tin HĐND tỉnh, xin trao đổi về các nguyên nhân đã được rút ra sau Hội nghị tổng kết.

     Nguyên nhân chính vẫn là những vấn đề xuất phát từ thực tế hoạt động của HĐND cấp xã và tổ đại biểu HĐND tỉnh làm nảy sinh ý tưởng làm sao để nâng cao năng lực hoạt động cho hai tổ chức này đáp ứng với yêu cầu đại diện, yêu cầu của cử tri, nhân dân và công cuộc đổi mới đất nước.

Đồng chí Huỳnh Chí Thắng, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh báo cáo kết quả thực hiện hai mô hình thí điểm tại Hội nghị 

     Đối với thí điểm Ban HĐND cấp xã xuất phát từ đánh giá chung, hoạt động của HĐND cấp xã nói chung và hoạt động giám sát nói riêng luôn được các ngành, các cấp, các phương tiện thông tin cũng như cử tri đánh giá là còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của công cuộc đổi mới và nguyện vọng của nhân dân. Vấn đề này được rút ra thông qua việc nhiều địa phương đã triển khai đề tài khoa học và tổ chức khảo sát để đánh giá mà gần nhất là hai tỉnh lân cận Bình Dương và Bình Phước đã tiến hành. Tại Đồng Nai, hoạt động của HĐND cấp xã cũng không tránh khỏi những hạn chế chung đã được nhìn nhận. Do HĐND các cấp không phải là hệ thống dọc nên việc hướng dẫn, kiểm tra, đánh giá kỹ năng hoạt động của HĐND, của Thường trực Hội đồng nhân dân và Tổ đại biểu không được thực hiện một cách có hệ thống như UBND các cấp mà hoạt động có thể nói là tương đối độc lập, chỉ có thể nhận được sự phối hợp hoạt động của HĐND cấp tỉnh và cấp huyện, nhưng sự phối hợp này không thường xuyên, không cụ thể và không mang tính bắt buộc vì không được quy định rõ ràng trong Luật. Trình độ, năng lực đại biểu HĐND cấp xã và hệ thống tổ chức của HĐND cấp xã còn nhiều hạn chế và bất cập, đại biểu thiếu kỹ năng, phương pháp giám sát; không có điều kiện tiếp cận thông tin trong khi đó, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND cấp xã được quy định rất rộng so với năng lực hoạt động của HĐND và Thường trực HĐND cấp xã. Thường trực HĐND cấp xã chỉ có 2 người, trong đó chỉ có một người chuyên trách thường là phó Chủ tịch HĐND còn Chủ tịch HĐND cấp xã thường là Bí thư Đảng uỷ kiêm nhiệm, không có Ban chuyên môn, không có chuyên viên giúp việc riêng cho hoạt động HĐND là những khó khăn, thách thức lớn mà HĐND cấp xã phải vượt qua để đảm bảo quyền lực nhà nước ở địa phương.

    Cũng như HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, HĐND cấp xã cần phải ngang tầm với nhiệm vụ của mình. Để khắc phục một cách cơ bản những yếu kém, tồn tại trên đây của HĐND cấp xã, ngoài việc nâng cao trình độ, năng lực và kỹ năng hoạt động của đại biểu, tăng cường đầu tư trang thiết bị và phương tiện làm việc cho HĐND cấp xã, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh Đồng Nai nhận thấy vấn đề cơ bản và rất cần thiết phải thành lập Ban HĐND cấp xã để khắc phục những hạn chế nêu trên. Chính vì vậy, trong năm 2006, được sự cho phép của Thường trực Tỉnh ủy và Ban công tác đại biểu của Ủy ban thường vụ Quốc Hội, Đồng Nai đã thí điểm thành lập 6 Ban HĐND cấp xã tại một huyện, một thành phố và một thị xã. Trong năm 2007, đã mở rộng đến 58/171 xã, phường, thị trấn.

     Kể từ khi thành lập đến nay, HĐND các xã có thí điểm thành lập Ban HĐND đã thể hiện sự khác biệt cơ bản so với trước khi thành lập. Qua đánh giá phân loại hoạt động của các Ban HĐND xã cho thấy kết quả như sau: số Ban hoạt động tốt: 31 Ban chiếm tỷ lệ 53%; số Ban hoạt động khá: 18 Ban chiếm tỷ lệ 31% và số Ban hoạt động trung bình: 09 Ban chiếm tỷ lệ 16%.

Đồng chí Lương Thị Lan, nguyên Bí thư Đảng ủy phường Bình Đa
trình bày về những tác động trong hoạt động của
Ban HĐND cấp xã thí điểm 

     Đối với tổ đại biểu HĐND tỉnh, thực tế các Tổ đại biểu và đại biểu HĐND tỉnh chất lượng hoạt động chưa cao, chưa phát huy hết vai trò của Tổ đại biểu và đại biểu.  Mối quan hệ giữa các thành viên trong Tổ đại biểu còn mờ nhạt; chất lượng họp Tổ đại biểu phần lớn chưa đạt yêu cầu, còn có biểu hiện hình thức; công tác phân loại, xử lý ý kiến, kiến nghị của cử tri của một số Tổ đại biểu chưa được tiến hành một cách nề nếp, đúng quy định. Việc thực hiện vai trò giám sát của đại biểu HĐND tỉnh trên địa bàn nơi ứng cử không rõ và mờ nhạt; việc dành thời gian cho hoạt động đại biểu của một số vị đại biểu HĐND chưa nhiều. Hoạt động giữa hai kỳ họp HĐND tỉnh chủ yếu mới chỉ tập trung vào các đại biểu HĐND chuyên trách và việc tham gia đoàn giám sát của các đại biểu còn rất hạn chế.

     Từ thực trạng hoạt động của các tổ đại biểu và hoạt động của đại biểu nên trên, Thường trực HĐND tỉnh Đồng Nai nhận thấy yêu cầu cần thiết phải nâng cao chất lượng hoạt động cho các tổ đại biểu HĐND tỉnh nhằm khắc phục một cách cơ bản những hạn chế, khó khăn, giúp cho các Tổ đại biểu và đại biểu HĐND tỉnh phát huy vai trò, tính chủ động của mình. “Đòn bẩy” để nâng cao chất lượng hoạt động của tổ đại biểu HĐND tỉnh chính là việc triển khai hoạt động giám sát để các đại biểu có thêm thông tin về địa bàn ứng cử; nâng cao hơn nữa ý thức trách nhiệm trong việc tìm hiểu, nắm bắt các vấn đề thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau mà không bó hẹp trong lĩnh vực chuyên môn của ại biểu. Chính vì vậy, giám sát của tổ đại biểu HĐND tỉnh đã được triển khai thí điểm tại 03/11 tổ đại biểu từ năm 2008 và nâng lê 05 tổ trong năm 2009.

     Những nhận định nêu trên đã được Thường trực HĐND tỉnh Đồng Nai trình bày tại Hội nghị tổng kết hai mô hình thí điểm đã được đại diện Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đại diện các ngành Trung ương, các địa phương và các cơ quan trong tỉnh đánh giá là phù hợp. Sự phù hợp này càng được chứng minh làm sáng tỏ hơn nữa thông qua những kết quả nổi bật mà hai mô hình thí điểm đã đạt được.

     Sau Hội nghị tổng kết, các đại biểu đã nhất trí kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ về 6 vấn đề: Quy định HĐND cấp xã có Thường trực HĐND gồm 3 thành viên như Thường trực HĐND cấp tỉnh, cấp huyện như hiện nay; quy định HĐND cấp xã có 02 Ban HĐND cấp xã là Ban Kinh tế Xã hội, Ban Pháp chế; quy định thêm vai trò tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh theo hướng tăng thẩm quyền hoạt động nhất là trong hoạt động giám sát; hướng dẫn cụ thể về việc xây dựng tiêu chuẩn, cơ cấu đại biểu HĐND trong cuộc bầu cử HĐND các cấp nhiệm kỳ tới; có sự quan tâm hơn nữa đến việc đảm bảo chất lượng của đại biểu HĐND để đảm bảo cho việc thực thi quyền lực nhà nước ở địa phương; xây dựng Luật Giám sát của HĐND và sớm có kế hoạch tổng thể về sửa đổi Hiến pháp và các Luật tổ chức bộ máy nhà nước trong đó có Luật Tổ chức HĐND và UBND trước khi bầu cử HĐND các cấp. Đây chính là những vấn đề rất có ý nghĩa đối với công tác xây dựng Chính quyền trong thời gian tới.