1. Về tình hình tội phạm về trật tự xã hội
Ngay từ đầu năm
2023, tình hình kinh tế đất nước còn gặp nhiều khó khăn, suy thoái và lạm phát
gia tăng, tình trạng các doanh nghiệp, công ty phá sản, dừng hoạt động, không
có đơn hàng, thu hẹp sản xuất, tình trạng thất nghiệp ngày càng phổ biến, cùng
với đó là ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 đã tác động tiêu cực đến mọi mặt đời
sống kinh tế - xã hội. Đồng Nai là tỉnh công nghiệp với hàng triệu người lao động
nhập cư đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi nền kinh tế hiện nay, tiềm ẩn nguy cơ phát
sinh và gia tăng tội phạm, nhiều vấn đề thách thức đặt ra đối với công tác đảm
bảo an ninh trật tự, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật trên
địa bàn tỉnh.
Trước tình hình
trên, UBND tỉnh đã chỉ đạo Công an tỉnh chủ động phân tích, đánh giá, nhận diện,
dự báo tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật nổi lên trên từng địa bàn, trong
từng thời điểm, qua đó đã chủ động tham mưu Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo các cấp,
các ngành quyết liệt đấu tranh, phòng chống tội phạm với tinh thần trách nhiệm
cao nhất. Tuy nhiên tội phạm hình sự còn diễn biến phức tạp, tăng về số vụ so với
cùng kỳ năm 2022.
Nguyên nhân khách quan:
- Thứ nhất, Tình hình kinh tế,
đời sống xã hội khó khăn, tỷ lệ thất nghiệp ngày một gia tăng, tác động xấu đến
tình hình ANTT và phát sinh các loại tội phạm hình sự (Trong 06 tháng đầu năm,
toàn tỉnh có 74 doanh nghiệp gặp khó khăn phải cắt giảm lao động, thu hẹp sản
xuất, giảm giờ làm… làm ảnh hưởng đến 37.085 công nhân, người lao động).
- Thứ hai, Công an tỉnh đã chủ
động xây dựng, triển khai các kế hoạch phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm theo
chuyên đề; nhất là các loại tội phạm nổi lên, có chiều hướng diễn biến phức tạp
để tăng cường trấn áp tội phạm. Với phương châm “chủ động phát hiện, tăng cường
đấu tranh”, Công an tỉnh đã huy động tối đa lực lượng, đồng loạt ra quân thực
hiện 02 đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm bảo đảm an ninh, trật tự Tết
Nguyên đán Quý Mão năm 2023 và tấn công, trấn áp tội phạm xâm hại sở hữu (từ
15/3 đến 14/6/2023). Bên cạnh đó, tổ chức tuần tra vũ trang kết hợp tuần tra
nghiệp vụ các lực lượng hỗn hợp (Lực lượng 161) một cách xuyên suốt đảm bảo
quán xuyến và khép kín địa bàn. Từ đó, đã “đánh trúng, đánh đúng” vào các loại
tội phạm chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm, các băng nhóm trộm cắp, cướp,
cướp giật tài sản, gây rối trật tự công cộng; chú trọng mở rộng điều tra các vụ
án với quan điểm xử lý đến cùng, xử lý triệt để ... Dẫn đến số vụ phạm pháp
hình sự trong 06 tháng đầu năm được phát hiện nhiều hơn.
- Thứ ba, Nhiều mâu thuẫn
trong nội bộ quần chúng nhân dân không được phát hiện, xử lý kịp thời, để mâu
thuẫn kéo dài dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật. Chuẩn mực đạo đức trong
gia đình, nhà trường, xã hội, văn hóa ứng xử xuống cấp, lối sống thực dụng, hưởng
thụ, đua đòi, chạy theo lợi ích vật chất, nhất là trong thanh thiếu niên ngày một
gia tăng.
Nguyên nhân chủ quan:
- Thứ nhất, Mặc dù UBND tỉnh đã
chỉ đạo rất quyết liệt, công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm hình sự đã được
sớm nhận diện và triển khai nhiều phương án, kế hoạch ngay từ đầu năm nhưng việc
tổ chức thực hiện chưa thật sự đồng bộ và thực chất, mới chỉ dừng lại ở việc
triển khai bằng văn bản hành chính. Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa
quan tâm, chỉ đạo huy động cả hệ thống chính trị cùng tham gia, xem đây là
trách nhiệm riêng của lực lượng Công an các cấp.
- Thứ hai, Công tác tham mưu cấp
ủy, chính quyền các cấp trong giải quyết mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân ngay từ
cơ sở hiệu quả chưa cao. Nhận thức pháp luật của một bộ phận không nhỏ quần
chúng nhân dân còn thấp, chưa ý thức được hành động mình gây ra là vi phạm pháp
luật, chưa nhận thức được chế tài của pháp luật đối với hành vi của mình. Ý thức
tự cảnh giác phòng ngừa, bảo quản tài sản của người dân còn hạn chế và lơ là,
chủ quan, sơ hở để tội phạm lợi dụng thực hiện hành vi phạm tội.
- Thứ ba, Công tác phòng ngừa
xã hội chưa mang lại hiệu quả rõ rệt; công tác tuyên truyền, vận động quần
chúng nhân dân tham gia phong trào “Toàn dân bảo vệ An ninh Tổ quốc” hiệu quả
chưa cao; cách thức tuyên truyền vẫn mang tính hình thức, chưa thực chất.
- Thứ tư, Công tác phối hợp
giữa các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể, chính trị xã hội trong phòng ngừa
tội phạm và vi phạm pháp luật còn hạn chế, nhất là một số tổ chức chính trị
đoàn thể ở cấp cơ sở chưa phát huy hết vai trò trách nhiệm; chưa kịp thời phát
hiện và giải quyết các mâu thuẫn phát sinh trong nhân dân dẫn đến mâu thuẫn
tích tụ kéo dài phát sinh tội phạm; công tác quản lý, giáo dục, giúp đỡ các diện
đối tượng (nghiện, tái hòa nhập cộng đồng...) tại xã, phường, thị trấn còn chưa
hiệu quả.
- Thứ năm, Từ đầu năm đến nay,
do sức chứa hạn chế, Cơ sở điều trị nghiện ma túy tỉnh ngưng tiếp nhận đối tượng
nghiện ma tuý không có nơi cư trú ổn định (đối tượng xã hội) nên khó khăn cho
công tác quản lý, các đối tượng dễ bỏ trốn khi có quyết định đưa đi cai nghiện
của Toà án. Bên cạnh đó, nguy cơ các đối tượng nghiện ở ngoài xã hội thực hiện
các hành vi nguy hiểm cho xã hội, gây ra các vụ án về hình sự, từ đó làm phức tạp
tình hình an ninh, trật tự.
Để chủ động kiểm
soát tốt tình hình, trong thời gian tới UBND tỉnh sẽ chỉ đạo Công an tỉnh tập
trung triển khai thực hiện một số nội dung sau:
- Tiếp tục chỉ đạo
các sở, ban, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương phải tăng cường sự lãnh đạo
của cấp ủy, hiệu lực quản lý của chính quyền, huy động sự tham gia của toàn hệ
thống chính trị vào công tác phòng, chống tội phạm có sự lãnh đạo trực tiếp của
cấp ủy Đảng các cấp. Đặc biệt, Người đứng đầu phải phát huy vai trò, trách nhiệm
nêu gương trong thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ công tác, không giao khoán cho
cấp phó thực hiện thay.
- Yêu cầu các sở,
ngành, tổ chức đoàn thể, chính trị xã hội và chính quyền địa phương phải chú trọng
thực hiện phong trào toàn dân bảo vệ An ninh Tổ quốc, đảm bảo thực chất, hiệu
quả; phát huy vai trò tiên phong gương mẫu của từng cán bộ, đảng viên, đoàn
viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân trong tuyên truyền, vận động, giáo dục
phòng ngừa tội phạm, phát hiện, tố giác tội phạm, giúp đỡ, cảm hóa người vi phạm
pháp luật tái hòa nhập cộng đồng.
-
Các cấp, các ngành, đoàn thể quần chúng phải chủ động nắm tình hình và xử lý tốt
mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân ngay từ cơ sở để phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời
các vụ án do nguyên nhân xã hội, nhất là các vụ giết người, cố ý gây thương
tích. Đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa xã hội. Phát huy vai trò
của các tổ chức hòa giải tại cơ sở, cùng với đó là sự tham gia của các Tổ tự quản
về ANTT và các mô hình quần chúng khác nhằm giải quyết kịp thời ngay từ cơ sở,
không để mâu thuẫn trở thành phức tạp kéo dài làm phát sinh tội phạm.
- Công an tỉnh chủ động
nhận diện tội phạm nổi lên trong từng thời điểm; sử dụng đồng bộ các biện pháp
nghiệp vụ; mở các đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm trên các tuyến, lĩnh vực,
địa bàn trọng điểm. Đổi mới theo hướng chuyển đổi trạng thái từ “truyền thống”
sang “hiện đại”, chú trọng việc nắm tình hình “thực tế trên địa bàn” lẫn “không
gian mạng”. Tiếp tục đấu tranh có hiệu quả với số đối tượng trọng điểm về hình
sự, ma túy; tội phạm xâm phạm sở hữu, tội phạm hoạt động lưu động, tội phạm đường
phố, tội phạm sử dụng công nghệ cao... Chủ động phối hợp với các ngành chức
năng triển khai đồng bộ các mặt công tác để nâng cao hiệu quả phòng ngừa, phát
hiện, đấu tranh chống tội phạm.
Thực hiện tốt công
tác rà soát, thống kê đầy đủ, kịp thời đưa vào diện quản lý, phòng ngừa đối với
người nghiện ma túy, người sử dụng trái phép chất ma túy, đặc biệt là người sử
dụng ma túy tổng hợp có biểu hiện loạn thần, “ngáo đá” và người mắc bệnh tâm thần
trên địa bàn để có đối sách quản lý, phòng ngừa, ngăn chặn, không để các đối tượng
này thực hiện hành vi phạm tội.
Tăng cường Lực lượng
161 tổ chức tuần tra trên các tuyến, địa bàn trọng điểm, đảm bảo quán xuyến và
khép kín địa bàn, kiên quyết xử lý nghiêm các loại tội phạm đường phố, không để
tội phạm lộng hành.
- Sở Lao động -
Thương binh, Xã hội tỉnh và các cơ quan có liên quan nhanh chóng có hướng giải
quyết và tiếp nhận các đối tượng nghiện ma túy để tổ chức điều trị nghiện nhằm
phòng ngừa, ngăn chặn nguy cơ việc các đối tượng nghiện thực hiện các hành vi
vi phạm pháp luật ngoài cộng đồng.
2. Về tình hình tội phạm liên quan đến lừa đảo trên không gian mạng
Thời
gian qua, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, internet, các hành vi
vi phạm pháp pháp luật trên không gian mạng có chiều hướng gia tăng với nhiều
phương thức, thủ đoạn tinh vi, gây thiệt hại lớn về kinh tế và phức tạp về ANTT
trên cả nước nói chung và trên địa bàn tỉnh Đồng Nai nói riêng. Các đối tượng sử dụng mạng xã hội, sàn thương
mại điện tử để rao bán hàng giả, hàng nhái, hàng lậu, súng tự chế, vật liệu nổ,
công cụ hỗ trợ, chất gây nghiện, giấy tờ giả; lợi dụng hoạt động thương mại điện
tử để thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, gây bức xúc trong xã hội. Trong 06 tháng đầu năm 2023, lực lượng An ninh mạng
và phòng, chống tội phạm công nghệ cao Công an tỉnh đã tiếp nhận, xử lý 21 tin
báo, tố giác về lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua các thủ đoạn quảng cáo tuyển
cộng tác viên bán hàng, tuyển người mẫu ảnh, tuyển nhân viên thu âm sách, kêu gọi
đầu tư chứng khoán, ngoại hối… với tổng số tiền thiệt hại trên 40 tỉ đồng. Đã
khởi tố 12 vụ, chuyển Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh thụ lý theo thẩm
quyền.
Phương thức thủ đoạn
chủ yếu của tội phạm liên quan đến lừa đảo trên không gian mạng đó là: Nhắn
tin, gọi điện hoặc thông qua các trang mạng xã hội để quảng cáo, giới thiệu việc
làm… nhưng yêu câu phải chuyển trước một khoản tiền phí nhằm lừa đảo, chiếm đoạt
số tiền đặt cọc, môi giới ban đầu. Sử dụng dịch vụ di động (VoIP) mạo danh cán
bộ trong các cơ quan thực thi pháp luật (Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án,…) gọi
điện thông báo nạn nhân bị kiện vì nợ tiền hoặc có liên quan đến vụ án đang giải
quyết và yêu cầu khai báo thông tin tài khoản, mật khẩu ngân hàng từ đó thu thập
thông tin, chiếm đoạt tiền trong tài khoản của nạn nhân. Thành lập các hội nhóm
Facebook, Zalo, Telegram giả danh nhân viên của các sàn chứng khoản, tiền mã
hóa tìm kiếm, lôi kéo, dẫn dụ nạn nhân tham gia đầu tư tài chính với cam kết “lợi
nhuận khủng” hoặc hoàn tiền nếu thu lỗ để chiếm đoạt tiền đầu tư. Sử dụng các
đường link (liên kết) dẫn dụ nạn nhân cài đặt phần mềm, ứng dụng giả mạo cơ
quan tổ chức, phần mềm mã độc sau đó đánh cắp thông tin, mật khẩu tài khoản
ngân hàng để thực hiện các giao dịch chuyển tiền, chiếm đoạt tài sản.
Để chủ động phòng ngừa,
đấu tranh hiệu quả với tội phạm liên quan đến lừa đảo trên không gian mạng,
trong thời gian tới UBND tỉnh sẽ tập trung chỉ đạo một số nội dung sau:
- Chỉ đạo các sở,
ban ngành tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục phòng chống tội phạm
và vi phạm pháp luật khác có sử dụng công nghệ cao; kịp thời thông báo, cảnh
báo các phương thức, thủ đoạn mới liên quan đến tội công nghệ cao và các hành
vi lừa đảo trên không gian mạng và các biện pháp phòng ngừa để người dân nêu
cao ý thức cảnh giác, chủ động phòng ngừa.
- Chỉ đạo lực lượng
Công an chủ động nắm tình hình trên không gian mạng, kịp thời phát hiện, nhận
diện các hình thức, phương thức, thủ đoạn mới sử dụng không gian mạng lừa đảo,
chiếm đoạt tài sản để áp dụng các biện pháp nghiệp vụ thu thập thông tin, chứng
cứ để đấu tranh, xử lý các hành vi vi phạm. Nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác
tiếp nhận, giải quyết tin báo tố giác tội phạm liên quan đến hành vi lừa đảo
trên không gian mạng.
- Các cấp, các ngành
đề ra các giải pháp nhằm thực hiện hiểu quả công tác quản lý nhà nước đối với dịch
mạng, viễn thông; các nghiệp cung cấp hạ tầng mạng và dịch vụ Internet, viễn
thông có biện pháp quản lý việc đăng ký, sử dụng thông tin trên sim điện thoại,
hạn chế và tiến dần đến thu hồi toàn bộ số sim không đăng ký thông tin chính chủ
đang trôi nổi ngoài thị trường; các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài
chính, ngân hàng, thanh toán điện tử và thương mại điện tử siết chặt quản lý mở
tài khoản của cá nhân nhất là việc mở tài khoản trực tuyến (online), tăng chế
tài xử lý đối với hành vi mua bán, cho thuê, cho mượn tài khoản ngân hàng./.
Ngọc Diệp