Qua tổng hợp kết quả giám sát công tác thu phí chợ cho thấy, UBND cấp huyện đã triển khai, quán triệt Nghị quyết số 143/2014/NQ-HĐND ngày 11/12/2014 của HĐND tỉnh và Quyết định 71/2014/QĐ-UBND ngày 26/12/2014 của UBND tỉnh (gọi tắt là Nghị quyết 143, Quyết định 71) đến UBND cấp xã và Ban Quản lý chợ trên địa bàn cấp huyện, đồng thời, chỉ đạo các cơ quan chuyên môn triển khai Nghị quyết 143 và Quyết định số 71 đến UBND cấp xã có chợ, Ban Quản lý chợ, Tổ quản lý, các Hợp tác xã, doanh nghiệp trên địa bàn; ban hành quyết định quy định về mức thu, quản lý và sử dụng phí chợ trên địa bàn cấp huyện; thực hiện phân loại chợ và quy định mức thu, mức trích phí chợ của từng loại chợ; hướng dẫn chi tiết cách tính mức thu phí đầu tư và thu phí chợ, xây dựng phương án kinh doanh khai thác chợ, phát hành, quản lý sử dụng chứng từ, biên lai thu phí và hóa đơn theo đúng quy định.
Tính đến thời điểm giám sát (tháng 4/2016), trên địa bàn tỉnh hiện có 169 chợ, trong đó 25 chợ do doanh nghiệp đầu tư khai thác chợ; 23 chợ do Hợp tác xã quản lý; còn lại 121 chợ do Ban Quản lý và Tổ quản lý chợ quản lý. Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, 60/169 chợ đã thu hoa chi theo mức thu được quy định tại Nghị quyết 143, đạt tỷ lệ 34,91% (trong đó: Biên Hòa 17/36 chợ; Tân Phú: 03/11 chợ; Xuân Lộc: 03/15 chợ; Long Khánh: 03/9 chợ; Long Thành: 02/11 chợ; Nhơn Trạch: 02/15 chợ; Vĩnh Cửu: 07/10 chợ; Trảng Bom: 13/24 chợ; Thống Nhất: 10/17 chợ); một số địa phương thực hiện thu phí giữ xe, trông giữ hàng hóa ban đêm, nhà vệ sinh công cộng cơ bản đảm bảo theo quy định hiện hành.
Chợ Tân Hiệp, thành phố Biên Hòa Hầu hết tất cả các chợ đều thực hiện đúng nội dung được thu, mức thu theo Quy định, đặc biệt đối với các chợ đầu tư nguồn vốn ngoài ngân sách Nhà nước do đơn vị kinh doanh, khai thác tổ chức thu đều có sự giám sát quản lý của cơ quan Nhà nước. Việc tổ chức thu phí chợ hàng năm được UBND cấp huyện giao dự toán cho UBND các xã, thị trấn, đồng thời giao UBND cấp xã có trách nhiệm triển khai, giao nhiệm vụ đến các Ban Quản lý chợ triển khai và quản lý nguồn thu theo quy định.
Việc triển khai Nghị quyết số 143 đã được các địa phương quan tâm thực hiện, tuy nhiên có lúc, có nơi chưa được đồng bộ, kịp thời dẫn đến nhiều hộ kinh doanh tại chợ chưa chấp hành việc thu phí theo quy định mới. Do đó, qua hơn 01 năm triển khai thực hiện việc thu phí, còn nhiều chợ trên địa bàn các huyện chưa tổ chức thu phí theo Nghị quyết 143, cụ thể: 69/169 chợ chưa tổ chức thu hoa chi do chợ tạm, chợ đang chuẩn bị xây lại, chợ buôn bán ế ẩm, chợ họp 01 buổi; 40/169 chợ còn lại đang thực hiện thu hoa chi đối với các hộ kinh doanh cố định theo mức thu trên cơ sở tình hình thực tế hoạt động của các chợ và được các tiểu thương chấp nhận; một số thu theo mức cũ, khoán hoặc thu thuế. Việc thu phí chợ trên địa bàn một số huyện hiện nay chỉ tập trung vào khoản thu hoa chi, để phục vụ cho công tác quản lý, duy trì hoạt động tại các chợ, chưa triển khai được các khoản thu khác như thu đầu tư chợ, thu phí đối với phương tiện vận tải ra vào chợ theo quy định.
Về mức thu đầu tư xây dựng chợ: Hiện nay, các công trình đầu tư xây dựng chợ trên địa bàn huyện đa số dưới hình thức hộ kinh doanh tự bỏ vốn đầu tư hoặc thực hiện xã hội hóa do tiểu thương đóng góp kinh phí, vì vậy 100% kinh phí đầu tư phải thu trong năm đầu xây dựng để trả cho đơn vị thi công. Do đó, việc thu phí thuê điểm kinh doanh theo quy định khó thực hiện và chỉ thực hiện được đối với các chợ do ngân sách đầu tư. Bên cạnh đó, đối với các chợ đã hoàn thành thu hồi vốn đầu tư (chợ do tiểu thương đóng góp hoặc hộ kinh doanh tự bỏ vốn đầu tư xây dựng), việc tiếp tục thực hiện thu đầu tư chợ bằng 40-50% so với mức thu quy định để tái đầu tư, nâng cấp, sửa chữa hạ tầng chợ theo quy định chưa tạo sự đồng thuận của các tiểu thương và khó thực hiện trong công tác thu. Ngoài ra, đối với các nhà lồng chợ thực phẩm tươi sống do dự án Lifsap tài trợ cũng thực hiện thu phí theo Nghị quyết 143 nhưng theo quy định thì không được thu các khoản nào khác ngoài phí hoa chi.
Mức thu hoa chi theo Nghị quyết 143 nhìn chung còn cao đối với một số chợ ở địa bàn có điều kiện kinh tế khó khăn, sức mua thấp, nhất là số hộ kinh doanh có diện tích kinh doanh trên 10m2 và có điểm kinh doanh từ 02 kiot trở lên. Do đó kết quả thu phí chợ gặp nhiều khó khăn, chưa đạt được kế hoạch đề ra ảnh hưởng chi phí hoạt động chung của các Ban quản lý chợ; một số chợ tạm, các hộ buôn bán nhỏ lẻ, không thường xuyên, không cố định, chỉ bán nửa ngày nên khó khăn trong việc áp dụng theo mức thu phí mới. Có trường hợp đã được đầu tư xây dựng mới nhưng chợ mới vẫn không đưa vào hoạt động kinh doanh được hoặc chỉ có một số ít hộ tiểu thương đăng ký kinh doanh buôn bán...Do đó, chưa thực hiện được việc thu phí chợ theo quy định. Bên cạnh đó, mức thu đầu tư chợ và mức thu hoa chi đối với hộ kinh doanh không cố định theo Nghị quyết số 143 và Quyết định số 71 chưa quy định khu vực mức thu của các chợ thuộc khu vực III, nên cũng gây khó khăn, lúng túng cho công tác thu phí của các chợ thuộc khu vực III.
Còn nhiều điểm kinh doanh của tiểu thương tại các chợ chưa được cấp giấy chứng nhận điểm kinh doanh để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chợ trên địa bàn; chưa được hướng dẫn về trình tự và hồ sơ thành lập Tổ quản lý chợ (đối với chợ có dưới 50 điểm kinh doanh) để địa phương có cơ sở pháp lý ban hành Quyết định thành lập Tổ quản lý và phát triển chợ theo quy định.
Do đó, để đẩy nhanh kết quả thực hiện tốt công tác thu phí chợ trên địa bàn tỉnh theo Nghị quyết 143 trong thời gian tới, Thường trực HĐND tỉnh đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan tăng cường công tác tuyên truyền bằng nhiều hình thức để các đối tượng quản lý và tiểu thương tại các chợ trên địa bàn hiểu, đồng thuận và chấp hành nghiêm việc thu phí chợ theo Quyết định số 71 của UBND tỉnh nhằm khắc phục tình trạng thất thu, thu không đúng quy định về phí chợ. Phối hợp với các sở, ngành của tỉnh để kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị thực hiện tốt công tác thu và quản lý phí chợ trên địa bàn, đồng thời, làm cơ sở xây dựng phương án chuyển từ phí chợ sang giá dịch vụ theo Luật phí và lệ phí được áp dụng từ ngày 01/01/2017. Hướng dẫn các tổ chức đầu tư kinh doanh và quản lý chợ là doanh nghiệp, Hợp tác xã, Ban Quản lý chợ xây dựng phương án thu phí chợ để sớm trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Kiểm tra, rà soát những trường hợp chợ trên địa bàn chưa được cấp giấy chứng nhận điểm kinh doanh để đẩy nhanh việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chợ trên địa bàn. Hướng dẫn về trình tự thủ tục trong việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng điểm kinh doanh cho tiểu thương đối với các trường hợp thuê sạp đầu tư xây dựng chợ theo hình thức xã hội hóa…
Nguyễn Bình