Chất vấn và giải trình tại phiên họp của
Thường trực Hội đồng nhân là hoạt động giám sát của Thường trực Hội đồng nhân
dân được quy định tại khoản 2 và khoản 4, Điều 66, Mục 2, Chương III, Luật Hoạt
động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015. Theo đó, hoạt động
“chất vấn” hay “giải trình” đều là một trong những hình thức giám sát, cùng do
một chủ thể đứng ra tổ chức thực hiện là Thường trực Hội đồng nhân dân dưới
hình thức là phiên họp của Thường trực Hội đồng nhân dân.
Nắm tình hình thực tế là nguồn thông tin cho giải trình, chất vấn
Tuy nhiên, giữa quy định về chất vấn và giải
trình tại phiên họp Thường trực Hội đồng nhân dân có một số điểm khác biệt về
khái niệm và căn cứ pháp lý như sau:
Về Chất vấn: Tại khoản 7, Điều 2 của Luật giải
thích như sau: Chất vấn là việc đại biểu Hội đồng nhân dân nêu vấn đề
thuộc trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân, thành viên khác của Ủy ban nhân
dân, Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân, Thủ trưởng
cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân cùng cấp và yêu cầu những người này trả lời về
trách nhiệm của mình đối với vấn đề được nêu.
Về giải trình tại phiên họp Hội đồng nhân dân:
Tại khoản 8, Điều 2 của Luật giải thích như sau: Giải trình là việc cơ quan,
cá nhân hữu quan giải thích, làm rõ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện
nhiệm vụ, quyền hạn được giao theo yêu cầu của chủ thể giám sát quy
định tại Luật này.
Đại biểu đi thực tế và ghi chép cẩn thận thông tin
Về căn cứ pháp lý, chất vấn và xem xét trả lời
chất vấn tại phiên họp của Thường trực Hội đồng nhân dân trong thời gian giữa
hai kỳ họp Hội đồng nhân dân được quy định tại khoản 7 Điều 2, Điều 69 của Luật
và hướng dẫn thực hiện tại Điều 11 và Điều 12 Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15
ngày 12/9/2022 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về hướng dẫn hoạt động giám sát
của Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ban của Hội đồng nhân
dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân.
Trong khi đó, giải trình tại phiên họp Thường
trực Hội đồng nhân dân được quy định tại khoản 8, Điều 2 và Điều 72 của Luật và
hướng dẫn thực hiện tại Điều 13 Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12/9/2022
của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về hướng dẫn hoạt động giám sát của Hội đồng nhân
dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội
đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân.
Nội dung yêu cầu giải trình có thể rộng hơn,
bao quát chức năng nhiệm vụ của cả một ngành, một cơ quan, một lĩnh vực; trong
khi vấn đề đưa ra chất vấn có thể là những nội dung rất cụ thể và thông thường
chất vấn về những tồn tại, yếu kém, bất cập…
Hiểu về khái niệm, căn cứ pháp lý của hai hoạt
động trên sẽ giúp cho việc tổ chức, điều hành phiên họp cũng như việc chọn nội
dung được chính xác; hoạt động có hiệu quả.
Hoài Phương