Một số tiêu chuẩn, điều kiện cơ bản của người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 – 2031

Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 – 2031 là sự kiện chính trị trọng đại của đất nước – ngày hội lớn của toàn dân. Đây là dịp để mỗi công dân phát huy quyền làm chủ, thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng, lựa chọn những người tiêu biểu về phẩm chất, năng lực và uy tín, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân trong các cơ quan quyền lực Nhà nước ở Trung ương và địa phương. Cuộc bầu cử góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, tăng cường niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước, chung sức xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh và phát triển bền vững. Việc lựa chọn những người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 – 2031 cần những tiêu chuẩn, điều kiện cơ bản, cụ thể như sau:
Tiêu chuẩn chung người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 phải bảo đảm 6 tiêu chuẩn cơ bản: (1) Là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tiêu biểu. (2) Có uy tín, năng lực trong thực hiện và tuyên truyền, vận động có hiệu quả quần chúng nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. (3) Có tư tưởng, bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với lợi ích của Đảng, Nhà nước và của Nhân dân; kiên quyết đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước. (4) Có phẩm chất đạo đức, lối sống gương mẫu, trong sáng; thực hiện nghiêm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình; có ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, giữ gìn đoàn kết nội bộ; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; kê khai tài sản, thu nhập trung thực, minh bạch, không cơ hội, tham vọng quyền lực, cục bộ, bè phái, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm”… Không để vợ, chồng, con, người thân lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi. (5) Có năng lực cụ thể hóa và tổ chức thực hiện hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có tư duy đổi mới, tầm nhìn, phương pháp làm việc khoa học; có khả năng tư duy, phân tích, tổng hợp, đề xuất xây dựng chính sách pháp luật khả thi, hiệu quả; giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật tại địa phương, đơn vị, nơi ứng cử; nói đi đôi với làm, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đương đầu với khó khăn, thách thức, dám hy sinh vì lợi ích chung, vì nước, vì dân; có thành tích, kết quả công tác và “sản phẩm” cụ thể trong địa bàn, lĩnh vực công tác được giao. (6) Có trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, quản lý nhà nước đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao và theo quy định của Đảng, Nhà nước; có trình độ tin học, ngoại ngữ cần thiết và phù hợp.

Ngoài các tiêu chuẩn chung nêu trên, đối với người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách cấp tỉnh, cấp xã (Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân chuyên trách, Trưởng ban, Phó Trưởng ban chuyên trách của Hội đồng nhân dân) phải có trình độ đào tạo đại học trở lên và các tiêu chuẩn đối với từng cấp (cấp tỉnh và cấp xã): Đối với cấp tỉnh: (1) Người ứng cử Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân chuyên trách: phải là tỉnh ủy viên trở lên (trong đó phải có 01 đồng chí là ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thành ủy), đang giữ chức từ Trưởng ban của Hội đồng nhân dân hoặc Giám đốc sở và tương đương trở lên, được quy hoạch chức danh Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên. (2) Người ứng cử Trưởng ban chuyên trách của Hội đồng nhân dân: phải giữ chức vụ từ Phó Trưởng ban của Hội đồng nhân dân hoặc Phó Giám đốc sở và tương đương trở lên, được quy hoạch chức danh Trưởng ban của Hội đồng nhân dân hoặc Giám đốc sở và tương đương trở lên. (3) Người ứng cử Phó Trưởng ban chuyên trách của Hội đồng nhân dân: phải giữ chức vụ từ Trưởng phòng cấp sở hoặc tương đương trở lên và được quy hoạch chức danh Phó Trưởng ban của Hội đồng nhân dân hoặc Phó Giám đốc sở và tương đương trở lên.

Đối với cấp xã: (1) Người ứng cử Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân chuyên trách: phải là cấp ủy viên, giữ chức vụ từ Trưởng phòng hoặc tương đương trở lên và được quy hoạch Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã (xã cũ) hoặc tương đương trở lên. (2) Người ứng cử Trưởng ban chuyên trách của Hội đồng nhân dân: phải giữ chức vụ từ Phó Trưởng phòng hoặc tương đương trở lên ở cấp xã. (3) Người ứng cử Phó Trưởng ban chuyên trách của Hội đồng nhân dân: phải có thời gian giữ ngạch chuyên viên hoặc tương đương từ 5 năm trở lên. Trước mắt, cho phép vận dụng, bố trí cán bộ có năng lực, kinh nghiệm, khả năng đáp ứng công việc nhưng còn thiếu tiêu chuẩn về trình độ lý luận chính trị, trình độ quản lý nhà nước, chức danh quy hoạch để tham gia ứng cử Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Trưởng ban, Phó Trưởng ban chuyên trách của Hội đồng nhân dân cấp xã bảo đảm đúng số lượng được phê duyệt; đồng thời, khẩn trương tiến hành đào tạo, hoàn thiện tiêu chuẩn trình độ lý luận chính trị, trình độ quản lý nhà nước và quy hoạch chức danh theo quy định. Đối với nhân sự dự kiến bố trí làm Trưởng ban của Hội đồng nhân dân cấp xã kiêm nhiệm cần có năng lực, trình độ, sức khỏe và thời gian để đáp ứng yêu cầu công việc, do cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ xem xét, quyết định.
Về độ tuổi: Thời điểm tính độ tuổi tham gia đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách nhiệm kỳ 2026 - 2031 là tháng 3/2026. Đối với người lần đầu ứng cử: nam sinh từ tháng 3/1969, nữ sinh từ tháng 9/1972 trở lại đây; trường hợp đại biểu nữ giữ chức vụ được nghỉ hưu ở tuổi cao hơn theo Nghị định số 83/2022/NĐ-CP ngày 18/10/2022 của Chính phủ thì sinh từ tháng 3/1971 trở lại đây. Đối với đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách tái cử (trừ các đồng chí là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng) phải còn thời gian công tác ít nhất từ 36 tháng trở lên (nam sinh từ tháng 3/1967; nữ sinh từ tháng 5/1971 trở lại đây). Người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân hoạt động chuyên trách là cán bộ Quân đội, Công an thực hiện độ tuổi theo quy định tại Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và Luật Công an nhân dân. Đối với lãnh đạo hội do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ ứng cử, thực hiện độ tuổi theo Quyết định số 118-QĐ/TW ngày 22/8/2023 của Ban Bí thư và do cấp có thẩm quyền quản lý cán bộ xem xét, quyết định. Trường hợp là người có trình độ chuyên môn cao, nhiều kinh nghiệm thực tiễn, năng lực nổi trội và có nhiều sản phẩm trong xây dựng thể chế, pháp luật thì có thể báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, áp dụng chế độ, chính sách chuyên gia cao cấp theo Nghị định số 92/2025/NĐ-CP, ngày 25/4/2025 của Chính phủ.
Về sức khỏe: Người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách nhiệm kỳ 2026 - 2031 phải được cơ quan y tế có thẩm quyền kết luận đủ sức khỏe trong thời gian không quá 06 tháng tính đến tháng 3/2026.
Việc giới thiệu nhân sự ứng cử các chức danh lãnh đạo chủ chốt Hội đồng nhân dân các cấp phải căn cứ vào phương án nhân sự do cấp ủy chuẩn bị đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt (gắn với công tác nhân sự Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030); trường hợp cần thiết nếu phải thay đổi thì báo cáo cấp ủy có thẩm quyền xem xét, quyết định,…

Trên cơ sở các tiêu chuẩn và điều kiện quy định, việc xem xét, lựa chọn hồ sơ người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 – 2031 cần được thực hiện chặt chẽ, khách quan và đúng quy trình. Mỗi hồ sơ ứng cử phải thể hiện rõ phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, uy tín và tinh thần trách nhiệm của người được giới thiệu. Việc lựa chọn đúng đắn, bảo đảm tiêu chuẩn, đủ tâm, đủ tầm sẽ góp phần hình thành đội ngũ đại biểu thực sự tiêu biểu, đại diện cho ý chí và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, tham gia một cách chủ động, tích cực với tinh thần xây dựng, cầu thị, cộng đồng trách nhiệm trong các hoạt động của tỉnh, góp phần xây dựng chính quyền các cấp trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu lực và hiệu quả.