Trong nhiệm kỳ, Thường trực HĐND, đại biểu HĐND các xã cũng được tập huấn kỹ năng giám sát trên lĩnh vực ngân sách. Chuẩn bị kết thúc nhiệm kỳ hoạt động, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thường trực HĐND huyện, Ban KTXH HĐND huyện đã tổ chức đợt khảo sát kết quả hoạt động của Chủ tịch, Phó chủ tịch HĐND 10 xã trong việc tham gia giám sát việc lập dự toán, điều hành dự toán và quyết toán ngân sách xã để nắm bắt thực trạng công tác lập, điều hành và quyết toán ngân sách ở các xã.
Qua khảo sát cho thấy, nhìn chung mức độ am hiểu về lĩnh vực tài chính ngân sách của Thường trực HĐND các xã có nhiều chuyển biến hơn so với đầu nhiệm kỳ. Thường trực HĐND các xã phát huy khá tốt vai trò của mình trong từng giai đoạn điều hành trên lĩnh vực ngân sách.
Về công tác lập dự toán ngân sách, cơ bản Thường trực HĐND, UBND và bộ phận tài chính ngân sách các xã đã nắm bắt và thực hiện đảm bảo về trình tự, thủ tục. UBND xã đã phối hợp và tạo điều kiện cho Thường trực HĐND các xã tham gia giám sát ngay từ đầu trong quá trình lập dự toán, qua đó tạo sự thống nhất giữa Thường trực HĐND và UBND xã về mặt số liệu dự toán ngân sách đảm bảo phù hợp với kế hoạch phát triển KTXH – QPAN và chỉ tiêu thu chi ngân sách huyện giao trước khi trình ra kỳ họp HĐND quyết định; hơn nữa qua việc thường xuyên phối hợp giữa Thường trực HĐND – UBND, Thường trực HĐND xã cũng đã nắm bắt kỹ để hướng dẫn, giải thích cho đại biểu HĐND xã xem xét biểu quyết do đó việc thông qua dự toán ngân sách xã được thuận lợi hơn. Tuy nhiên còn một số xã chưa chủ động trong việc lập dự toán, chủ yếu dưa trên các chỉ tiêu huyện giao; chưa bám sát vào kế hoạch phát triển kinh tế xã hội địa phương để chủ động lập và phân bổ ngân sách. Do đó xảy ra tình trạng bỏ sót nguồn thu, phân bổ, sử dụng không đúng các nguồn kinh phí nhất là các nguồn chi cho sự nghiệp. Một số xã, Thường trực HĐND không tham gia ngay từ đầu quá trình lập dự toán, thường gần đến kỳ họp UBND xã mới báo cáo cho Thường trực HĐND biết, bên cạnh đó có xã Thường trực HĐND xã chưa chủ động yêu cầu UBND xã báo cáo tình hình lập dự toán ngân sách; do nắm bắt chưa kỹ nên việc thẩm tra các dự toán ngân sách UBND xã trình còn sơ sài dẫn đến việc trong Nghị quyết về dự toán ngân sách có chỉ tiêu thấp hơn chỉ tiêu pháp lệnh huyện giao. Có trường hợp, trong tập thể UBND xã vẫn chưa thống nhất số liệu phân bổ dự toán.
Ông Mai Xuân Thu -
phó Chủ tịch HĐND xã Lộ 25 báo cáo kết quả
hoạt động của Thường trực trong
công tác kiểm tra,
giám sát lĩnh vực ngân sách Trong quá trình điều hành dự toán ngân sách: Qua tham khảo các văn bản báo cáo về tài chính như các báo cáo, tờ trình, các biểu mẫu của UBND trình tại các kỳ họp HĐND xã, cũng như thông qua công tác khảo sát tại 10 xã, trong quá điều hành dự toán, cũng như xử lý những phát sinh trong quá trình thực hiện dự toán Thường trực HĐND, UBND các xã đã thực hiện đúng trình tự, thực hiện thu-chi đảm bảo trong cân đối được HĐND xã quyết định. Những phát sinh thu-chi ngoài dự toán đầu năm, các xã đều có dự toán bổ sung trình HĐND quyết định. Giữa Thường trực HĐND và UBND có sự liên hệ phối hợp chặt chẽ các thông tin liên quan về tài chính giữa Thường trực HĐND và UBND đảm bảo thường xuyên theo quy định của luật và các văn bản liên quan về ngân sách. Tuy nhiên, Trong quá trình điều hành dự toán các xã còn lúng túng về trình tự, thủ tục xử lý những phát sinh ( phát sinh chi ngân sách) ngoài dự toán. Việc xử lý phát sinh ngoài dự toán chủ yếu mang tính tình huống, chưa đảm bảo về trình tự thủ tục, tính pháp lý chưa chặt chẽ, cách thức giải quyết mỗi xã khác nhau, chưa có sự thống nhất chung trong toàn huyện.
Về quyết toán ngân sách: Các xã thực hiện trình tự, thủ tục thực hiện quyết toán ngân sách hàng năm cơ bản đảm bảo đúng quy định. Tại các kỳ họp HĐND các xã, UBND đều trình được các văn bản liên quan đến xin quyết toán ngân sách như báo cáo quyết toán ngân sách, tờ trình xin quyết toán ngân sách, dự thảo nghị quyết về quyết toán ngân sách. Các văn bản quyết toán ngân sách xã trình tại kỳ họp tuy có nhưng chưa được đầy đủ, chưa có sự thống nhất, các dự thảo Nghị quyết còn thiếu những căn cứ pháp lý; Về phần hồ sơ trình tại kỳ họp HĐND thiếu các biểu mẫu thống kê về tài chính theo Thông tư 60/2003/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định.
Về Công tác thẩm tra của Thường trực HĐND (Ban HĐND các xã thực hiện thí điểm) các báo cáo của UBND xã về ngân sách: Tại các kỳ họp HĐND xã, các vấn đề liên quan đến ngân sách được UBND trình, Thường trực HĐND, Ban HĐND các xã đều có thẩm tra và báo cáo bằng văn bản tại kỳ họp. Tuy nhiên qua khảo trên các văn bản, cũng như báo cáo của thường trực 10 xã, các báo báo chưa trình bày hết những vấn đề liên quan đến tình hình ngân sách tại địa phương như: Thực hiện dự toán, phương án phân bổ, chấp hành dự toán và quyết toán ngân sách.
Qua đợt khảo sát hoạt động của Chủ tịch, phó Chủ tịch HĐND các xã về lĩnh vực ngân sách, Thường trực và Ban KTXH HĐND huyện đã trao đổi hướng dẫn thêm về vai trò của Thường trực HĐND, UBND được quy định trong Luật Ngân sách và văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Sau đợt khảo sát, Ban KTXH HĐND huyện cũng đã xây dựng báo cáo chuyên đề về thực trạng và những giải pháp về dự toán, thực hiện dự toán và quyết toán ngân sách, qua đó hướng dẫn cụ thể từng bước trong quy trình lập dự toán, điều hành và quyết toán ngân sách; cung cấp những kinh nghiệm giải quyết những vấn đề xảy ra trong thực tế và xử lý những phát sinh trong quá trình điều hành ngân sách của xã, cung cấp những kinh nghiệm trong công tác thẩm tra và giám sát về ngân sách cho Thường trực và Ban HĐND xã thí điểm.
Kim Đoan