Thẩm quyền công chứng, chứng thực hợp đồng, văn bản về bất động sản theo thông tư 04 có hiệu lực từ ngày 03/8/2006 của Bộ Tư pháp và Bộ Tài nguyên Môi trường về hướng dẫn việc công chứng, chứng thực hợp đồng văn bản thực hiện quyền lợi của người sử dụng đất lại quy định bên có bất động sản là tổ chức trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức nước ngoài, cá nhân nước ngoài thì công chứng tại Phòng Công chứng.
Hợp đồng, văn bản về bất động sản mà bên có bất động sản là hộ gia đình, cá nhân thì hộ gia đình, cá nhân đó được lựa chọn hình thức công chứng tại Phòng Công chứng hoặc chứng thực tại Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có bất động sản.
Trong khi Luật nhà ở quy định Hợp đồng về nhà ở phải có chứng nhận của công chứng hoặc chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp huyện đối với nhà ở tại đô thị, chứng thực của Ủy ban nhân dân xã đối với nhà ở tại nông thôn,
Như vậy theo Thông tư 04 không phân biệt nhà ở đô thị hay nông thôn người dân có quyền lựa chọn Phòng Công chứng hoặc UBND xã, phường mà không quy định UBND các huyện chứng thực đối với hợp đồng nhà ở.
Do quy định giữa Luật và Thông tư không thống nhất với nhau nên mỗi địa phương có những kiểu vận dụng khác nhau như ở thành phố Hồ Chí Minh, Ủy ban nhân dân thành phố chấp thuận cho các Phòng công chứng được tiếp tục áp dụng các văn bản của thành phố về thẩm quyền địa hạt công chứng, chứng thực đối với hợp đồng, giao dịch liên quan đến bất động sản… Tỉnh Đồng Nai, UBND tỉnh có văn bản quy định đối với đất ở đô thị cụ thể là thành phố Biên Hòa giao việc chứng thực các hợp đồng về nhà ở do Phòng tư pháp thực hiện, UBND xã phường không được chứng thực các lọai hợp đồng liên quan đến nhà ở. Đối với các huyện do UBND các huyện quy định giao cho phòng Tư pháp hay UBND xã, thị trấn thực hiện.
Một vấn đề cũng gây không ít lúng túng cho cán bộ làm công tác chứng thực tại các xã, phường hiện nay là người dân mang hợp đồng đến yêu cầu chứng nhận giao dịch về nhà ở nhưng chỉ có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vì trong thực tế hiện nay có nhiều trường hợp đất có nhà nhưng chỉ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không có ghi nhận có nhà trên đất, khi gặp trường hợp này cán bộ Tư pháp xã, phường từ chối vì có liên quan đến nhà, hướng dẫn người dân đến phòng Tư pháp nhưng phòng Tư pháp lại cho rằng không có giấy chứng nhận nhận QSH nhà theo Luật nhà ở thì không thực hiện chứng thực, cuối cùng người dân không biết phải đến cơ quan nào để giải quyết.
Một vấn đề khác là theo quy định tại điều 93, khoản 3, mục b Luật Nhà ở, trong trường hợp bên bán, bên cho thuê nhà ở là tổ chức có chức năng kinh doanh nhà ở thì hợp đồng về nhà ở không cần chứng nhận của công chứng hoặc chứng thực của UBND cấp huyện đối với nhà ở tại đô thị, chứng thực của UBND xã đối với nhà ở tại nông thôn, nhưng Thông tư số 04 quy định hợp đồng, văn bản về bất động sản mà bên có bất động sản là tổ chức trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức nước ngoài, cá nhân nước ngoài thì công chứng tại phòng công chứng khiến cho các DN kinh doanh nhà ở và các phòng công chứng đang gặp khó khăn vì không biết nên làm theo Luật hay theo Thông tư, nếu làm theo Luật thì không phải công chứng nhưng người dân không yên tâm khi xác lập các giao dịch này, nếu đem yêu cầu công chứng có nơi Phòng Công chứng từ chối thực hiện.
Vì vậy thiết nghĩ cần sửa đổi Thông tư 04 hoặc có văn bản hướng dẫn thống nhất trong việc công chứng, chứng thực đối với các hợp đồng giao dịch về nhà ở vừa thuận tiện cho người dân vừa phù hợp với tình hình thực tế hiện nay về việc cấp giấy chứng nhận QSH nhà.
Phương Anh- Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Đồng Nai