Thủ tướng nhấn mạnh việc bảo vệ môi trường, phát triển bền vững đã trở thành một xu thế tất yếu của thời đại, nhận được sự đồng thuận rộng rãi trên toàn thế giới. Hội nghị Thượng đỉnh thể giới về phát triển bền vững tổ chức tại Johannesburg(Nam Phi) năm 2002 là một minh chứng cho điều đó.
![]() |
| Hưởng ứng đợt vận động vệ sinh môi trường tại huyện Cẩm Mỹ |
Vì sự trường tồn của Trái Đất, ngôi nhà chung của chúng ta, vì lợi ích của mỗi quốc gia và lợi ích của mỗi người dân, chúng ta phải không ngừng nâng cao tính bền vững của quá trình phát triển. Kinh nghiệm cho thấy những quốc gia đi theo con đường hy sinh về môi trường để tăng trưởng kinh tế đều phải trả giá đắt cho sai lầm này. Nhận thức đúng đắn về vấn đề môi trường trong quá trình phát triển đất nước, Đảng và Nhà nước ta đã sớm quan tâm đến công tác bảo vệ môi trường với phát triển kinh tế-xã hội. Đại hội toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã khẳng định quan điểm phát triển đất nước là “ Phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững, tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ ,công bằng xã hội và bảo vệ môi trường”. Nghị quyết của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là sự cụ thể hoá và đưa nhanh quan điểm đó vào cuộc sống.
Trong thời gian qua, với nhiều nỗ lực cố gắng, công tác bảo vệ môi trường ở nước ta đã có nhiều chuyển biến tích cực. Hệ thống chính sách, thể chế từng bước được xây dựng và hoàn thiện, phục vụ ngày càng có hiệu quả cho công tác bảo vệ môi trường cũng như cho các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội. Nhận thức về bảo vệ môi trường trong các cấp, các ngành và nhân dân đã được nâng lên đáng kể; mức độ gia tăng ô nhiễm, suy thoái và sự cố môi trường đã từng bước được hạn chế; công tác bảo tồn thiên nhiên và bảo vệ đa dạng sinh học đã đạt được những tiến bộ rõ rệt. Những thành tựu đó đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, chất lượng kinh tế-xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, môi trường nước ta vẫn tiếp tục bị ô nhiễm, suy thoái với tốc độ khá nhanh, sự cố môi trường vẫn xảy ra đáng lo ngại, ở nhiều nơi, nhiều lĩnh vực, ô nhiễm môi trường đang trở thành vấn đề hết sức bức xúc, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của mọi người, cản trở quá trình phát triển kinh tế-xã hội và đe dọa nghiêm trọng sự phát triển bền vững. Công tác bảo vệ môi trường ở nước ta đang đứng trước nhiều thách thức đáng quan tâm như: thách thức giữa yêu cầu bảo vệ môi trường với lợi ích kinh tế trước mắt trong đầu tư phát triển; thách thức giữa tổ chức và năng lực quản lý môi trường còn nhiều bất cập với những đòi hỏi phải nhanh chóng đưa công tác quản lý môi trường vào nề nếp; thách thức giữa cơ sở hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường còn lạc hậu với khối lượng chất thải đang ngày càng tăng lên; thách thức giữa nhu cầu ngày càng cao về nguồn vốn cho bảo vệ môi trường với khả năng có hạn của Ngân sách nhà nước và sự đầu tư của doanh nghiệp và người dân cho công tác bảo vệ môi trường còn ở mức thấp; đặc biệt nổi lên là thách thức giữa yêu cầu bảo vệ môi trường, phát triển bền vững đất nước với yêu cầu tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm.
Để vượt qua những thách thức đó, đòi hỏi phải có sự nỗ lực to lớn hơn nữa, không chỉ từ phía Chính phủ mà phải được các cấp, các ngành, các đoàn thể, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư và từng người dân quán triệt và thực hiện một cách đồng bộ, mạnh mẽ. Tại Hội nghị này, ngoài việc tạo lập một diễn đàn rộng rãi để các Bộ, ngành, địa phương, các tổ chức trong nước và quốc tế trao đổi và thống nhất hành động thực hiện các nhiệm vụ bảo vệ môi trường theo các định hướng lớn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước mới được ban hành, Hội nghị còn là dịp trao đổi cụ thể về cơ chế, chính sách, giải pháp quản lý môi trường, các kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ về môi trường và nhất là khơi dậy những sáng kiến về bảo vệ môi trường. Tôi mong rằng các đại biểu hãy phát huy trí tuệ, thẳng thắn đóng góp ý kiến và đề xuất các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn của nước ta hiện nay.
Để bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Thủ tướng yêu cầu:
Một là, đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục môi trường cho mọi đối tượng, biến nhận thức về bảo vệ môi trường thành ý thức tự giác thường trực và hành động cụ thể của mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi doanh nghiệp, mỗi người dân. Chỉ khi nào đạt đến mức độ đó thì công tác tuyên truyền, giáo dục về môi trường đạt hiệu quả và sự nghiệp bảo vệ môi trường mới vững chắc.
Hai là, bảo vệ môi trường phải lấy phòng ngừa làm chính. Tư tưởng phòng ngừa phải được thể hiện ngay trong các chủ trương, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình và trong từng dự án đầu tư. Cần đấu tranh, khắc phục tư tưởng chỉ dạy theo lợi ích kinh tế trước mắt mà coi nhẹ việc duy trì, bảo vệ và tái tạo môi trường, không coi bảo vệ môi trường là nhân tố quan trọng của phát triển bền vững.
Ba là, đa dạng hóa các nguồn lực đầu tư cho môi trường; đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động bảo vệ môi trường để huy động tối đa các nguồn lực trong xã hội cho công tác này. Bên cạnh việc tăng đầu tư từ Ngân sách nhà nước, cần huy động các nguồn lực từ doanh nghiệp và người dân theo nguyên tắc: “người gây ra ô nhiễm phải chi trả cho việc xử lý ô nhiễm”, “người hưởng dịch vụ về môi trường phải thanh toán cho người cung cấp dịch vụ môi trường”
Bốn là, quan tâm phát huy vai trò của các tổ chức chính trị-xã hội-nghề nghiệp, đoàn thể, cộng đồng dân cư và từng người dân trong việc tham gia và giám sát công tác bảo vệ môi trường. Môi trường là lĩnh vực mang tính xã hội hóa rất cao, kinh nghiệm cho thấy , ở đâu có sự tham gia và giám sát của các tổ chức chính trị-xã hội-nghề nghiệp, các đoàn thể quần chúng, cộng đồng dân cư và người dân thì ở nơi đó, các công việc được tiến hành một cách thuận lợi và đạt kết quả vững chắc.
Năm là, tiếp tục củng cố, kiện toàn và tăng cường năng lực tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực nhằm đảm bảo thực hiện hiệu quả công tác quản lý nhà nước và thực hiện các nhiệm vụ về bảo vệ môi trường đã đề ra. Xác định rõ trách nhiệm và phân công, phân cấp hợp lý nhiệm vụ bảo vệ môi trường giữa các ngành, các cấp. Xây dựng và phát triển các cơ chế giải quyết từng vấn đề môi trường liên ngành, liên vùng. Chú trọng xây dựng năng lực ứng phó nhanh chóng, hiệu quả khi sự cố môi trường xảy ra.
Sáu là, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, phát triển và ứng dụng công nghệ xử lý ô nhiễm môi trường, đồng thời nhanh chóng xây dựng ngành công nghiệp môi trường đủ sức giải quyết các vấn đề kỹ thuật về môi trường phù hợp với điều kiện của một nước đang phát triển và có nhiều hạn chế về nguồn lực tài chính như nước ta.
Bảy là, mở rộng và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong bảo vệ môi trường. Một mặt, chúng ta cố gắng tranh thủ nguồn lực, kinh nghiệm bảo vệ môi trường của các tổ chức quốc tế và các nước; mặt khác, phải thực hiện tốt các cam kết quốc tế về bảo vệ môi trường, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ môi trường toàn cầu.
Kết thúc bài phát biểu, một lần nữa Thủ tướng Phan Văn Khải nhấn mạnh: “đất nước ta đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa với mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh- Để phấn đấu đạt được mục tiêu đó, trong quá trình thực hiện phải tuân thủ các nguyên lý cơ bản và quy luật khách quan của phát triển bền vững, đó là phát triển phải có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa phát triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo vệ môi trường.
Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành , các địa phương ngay sau Hội nghị phải quan tâm đúng mức các yêu cầu bảo vệ môi trường trong phát triển cho đúng với vai trò và tầm quan trọng của nó, và phải nhanh chóng xây dựng và thực hiện có hiệu quả các chương trình kế hoạch hành động cụ thể , tổng kết và nhân rộng các điển hình tiên tiến, nhằm tạo sự chuyển biến tích cực, đem lại kết quả rõ rệt trong công tác bảo vệ môi trường ở nước ta.
BBT