Trại phong Bình Minh là một trong bốn trại phong thuộc Khu điều trị phong Bến Sắn, trực thuộc Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh. Trại phong Bình Minh được hình thành theo Nghị định số 276-BTC/TNCS/QT/NĐ ngày 10/5/1973 của Bộ Tài chánh (chế độ cũ) về thiết lập làng phục hồi bệnh nhân Hansen (bệnh nhân phong) tại xã Thái Thiện, quận Long Thành, tỉnh Biên Hòa nay thuộc xã Phước Thái và xã Tân Hiệp, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai. Sau năm 1975, Bệnh viện Da liễu thành phố tiếp quản cơ sở này. Ngày 24/12/1979 UBND thành phố Hồ Chí Minh ban hành Quyết định số 336/UB/QĐ công nhận khu điều trị bệnh phong trực thuộc Sở Y tế thành phố trong đó có làng phục hồi bệnh nhân Hansen tại huyện Long Thành (Trại phong Bình Minh). Trại có tổng diện tích 52,38 ha (trên địa bàn xã Tân Hiệp là 37,38 ha; xã Phước Thái là 15ha), 145 hộ với 645 nhân khẩu bao gồm bệnh nhân phong và thân nhân, tất cả các hộ đều đăng ký thường trú tại xã Tân Hiệp, huyện Long Thành. Trại có 04 nhân viên đang làm việc gồm 03 nhân viên y tế và 01 nhân viên hành chính thuộc biên chế của Khu điều trị phong Bến Sắn thuộc Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh.
Đại biểu Nguyễn Văn Hùng (đại biểu HĐND tỉnh đơn vị Long Thành) chất vấn công tác quản lý, lập quy hoạch, xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khu vực trại phong Bình Minh huyện Long Thành Từ năm 2007, UBND tỉnh có đề nghị UBND thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo Sở Y tế thành phố phối hợp với các cơ quan có liên quan rà soát và xây dựng kế hoạch sử dụng đất tại Trại phong Bình Minh để trên cơ sở đó, UBND tỉnh giao các Sở, ngành liên quan lập thủ tục giao đất theo nhu cầu của đơn vị; thu hồi diện tích đất không có nhu cầu sử dụng để bố trí sử dụng theo quy hoạch.
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường đã nhiều lần kiến nghị UBND tỉnh có văn bản đề nghị UBND thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo Sở Y tế thành phố xử lý các vấn đề liên quan đến đất đai của Trại phong Bình Minh. Đồng thời, Khu Điều trị phong Bến Sắn, Sở Y tế thành phố cũng nhiều lần kiến nghị, đề xuất UBND thành phố xử lý các vấn đề đất đai, con người, cơ sở vật chất của Trại phong Bình Minh.
Bên cạnh đó, tháng 9/2011, Sở Y tế tỉnh Đồng Nai cũng đã làm việc với Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh để thống nhất phương án giải quyết Trại phong Bình Minh; trong đó, thống nhất về mặt chủ trương giải quyết và chờ xin ý kiến của UBND thành phố Hồ Chí Minh. Ngày 04/6/2012, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức cuộc họp về kế hoạch sử dụng đất của Trại phong Bình Minh do Phó chủ tịch UBND thành phố Hứa Ngọc Thuận chủ trì. Tại cuộc họp này, UBND thành phố đã chỉ đạo Sở Y tế thành phố tiến hành làm việc với các Sở, ngành liên quan của tỉnh Đồng Nai, để rà soát, tổng hợp toàn bộ hồ sơ pháp lý về việc cấp đất và sử dụng đất đai của Trại phong Bình Minh, báo cáo cụ thể với UBND thành phố.
Như vậy, với trách nhiệm là cơ quan quản lý nhà nước về đất đai, từ năm 2007, Sở Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất UBND tỉnh tiến hành thanh tra việc quản lý, sử dụng đất của Trại phong Bình Minh để làm cơ sở xử lý các vấn đề liên quan đến đất đai tại đây. Sau khi có kết luận thanh tra, Sở đã chủ động đề xuất UBND tỉnh, làm việc với các ngành liên quan (Sở Y tế Đồng Nai, Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh, Trại phong Bình Minh) để phối hợp giải quyết.
Ông Lê Viết Hưng-Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường trả lời chất vấn
của đại biểu tại kỳ họp thứ tư Tuy nhiên, việc xử lý các vấn đề liên quan đến đất đai tại Trại phong Bình Minh theo kết luận thanh tra của UBND tỉnh còn chậm, do đây là dự án được sự tài trợ của Chính phủ Na Uy trong đó có việc tài trợ xây dựng 82 căn nhà cho bệnh nhân phong và các cơ sở điều trị y tế; vì vậy, việc xử lý các vấn đề liên quan cần phải xin ý kiến của cơ quan chủ quản là UBND thành phố Hồ Chí Minh. Trừ 36 căn nhà tự xây dựng, việc sử dụng đất của các hộ gia đình, cá nhân là bệnh nhân phong gắn liền với việc điều trị bệnh (hiện vẫn còn 40 bệnh nhân cần sự chăm sóc y tế thường xuyên) nên việc xử lý các vấn đề đất đai phải chuyển giao Trại phong Bình Minh. Vấn đề Trại phong Bình Minh liên quan đến nhiều ngành, địa phương, trong đó, cần phải có ý kiến của UBND thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, đến nay, UBND thành phố vẫn chưa có ý kiến chỉ đạo cụ thể về việc này. Hai ngành Y tế của Đồng Nai và thành phố Hồ Chí Minh đến nay vẫn chưa thống nhất được phương án bàn giao việc quản lý Trại phong Bình Minh (trong đó bao gồm cả đất đai, con người, cơ sở vật chất), do đó, chưa có cơ sở để giải quyết các vấn đề về đất đai (thu hồi đất, giao đất, xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất).
Từ những nội dung trên cho thấy, các vấn đề về quản lý, sử dụng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khu vực trại phong Bình Minh thuộc xã Tân Hiệp huyện Long Thành chỉ giải quyết được khi Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh tiến hành bàn giao Trại phong Bình Minh cho tỉnh Đồng Nai quản lý. Để thực hiện điều này, trong thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục làm việc với Sở Y tế Đồng Nai, Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh để thống nhất việc bàn giao. Sau khi thống nhất, Sở sẽ đề nghị UBND tỉnh quyết định thu hồi đất giao UBND huyện Long Thành quản lý, lập quy hoạch sử dụng đất, xem xét cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định.
Kim Chung