Nhằm khắc phục một phần khó khăn của đại biểu HĐND ở cơ sở thiếu thông tin về tài chính, ngân sách, trên cơ sở nghiên cứu Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản liên quan, xin giới thiệu một số quy định về các khoản thu, chi của ngân sách cấp xã như sau:
Về thu ngân sách cấp xã gồm ba khoản thu chính:
Một, Các khoản thu ngân sách xã được hưởng 100% (do HĐND tỉnh quyết định) như: phí, lệ phí; thu từ hoạt động sự nghiệp của xã, phần nộp vào NSNN theo chế độ quy định; thu đấu thầu, thu khoán theo mùa vụ từ quỹ đất công ích và hoa lợi công sản khác theo quy định của pháp luật do xã quản lý; các khoản huy động đóng góp của tổ chức, cá nhân gồm: khoản huy động đóng góp theo pháp luật quy định, khoản đóng góp tự nguyện để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng do HĐND xã quyết định đưa vào ngân sách xã quản lý và các khoản đóng góp tự nguyện khác; viện trợ không hoàn lại của các tổ chức, cá nhân ở ngoài nước trực tiếp cho ngân sách xã theo quy định; thu kết dư ngân sách xã năm trước và các khoản thu khác của ngân sách xã theo quy định của pháp luật.
Hai, các khoản thu phân chia tỷ lệ % giữa ngân sách xã với ngân sách cấp trên là: thuế chuyển quyền sử dụng đất; thuế nhà, đất; thuế môn bài thu từ cá nhân, hộ kinh doanh; thuế sử dụng đất nông nghiệp thu từ hộ gia đình và lệ phí trước bạ nhà, đất.
Ba, khoản thu bổ sung từ ngân sách cấp trên gồm hai loại: thu bổ sung cân đối ngân sách (là mức chênh lệch giữa dự toán chi được giao và dự toán thu từ các nguồn thu được phân cấp, số bổ sung này được xác định từ năm đầu của thời kỳ ổn định ngân sách và được giao ổn định từ 3 đến 5 năm) và thu bổ sung có mục tiêu (là khoản thu bổ sung theo từng năm để hỗ trợ xã thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể).
Ngoài các khoản thu trên, chính quyền xã không được đặt ra các khoản thu khác trái với quy định của pháp luật.
Về chi ngân sách xã bao gồm hai nội dung chính:
Một, Chi đầu tư phát triển: chi đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội không có khả năng thu hồi vốn theo phân cấp của tỉnh; chi đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từ nguồn huy động đóng góp của các tổ chức, cá nhân cho từng dự án nhất định theo quy định của pháp luật, do HĐND xã quyết định đưa vào ngân sách xã quản lý và các khoản chi đầu tư pháp triển khác theo quy định của pháp luật.
Hai, các khoản chi thường xuyên gồm: chi cho hoạt động của cơ quan nhà nước ở xã; kinh phí hoạt động của cơ quan Đảng Cộng Sản Việt Nam ở xã; kinh phí hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội ở xã sau khi đã trừ các khoản thu theo điều lệ và các khoản thu khác (nếu có); đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho cán bộ xã và các đối tượng khác theo quy định; chi cho công tác dân quân tự vệ, trận tư an toàn xã hội; công tác hoạt động xã hội và hoạt động văn hóa, thông tin, thể dục thể thao do xã quản lý; chi sự nghiệp giáo dục (hỗ trợ các lớp bổ túc văn hóa, trợ cấp nhà trẻ, mẫu giáo...); chi sự nghiệp y tế; chi sửa chữa, cải tạo công trình phúc lợi, các công trình kết cấu hạ tầng do xã quản lý; và các khoản chi thường xuyên khác ở xã theo quy định của pháp luật.
Quang Huy