Qua giám sát cho thấy, việc triển khai thực hiện Nghị quyết 63/2006/NQ-HĐND7 ngày 03/5/2006 của HĐND tỉnh trên địa bàn đạt được mục tiêu đề ra, việc sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) có trợ giá từ NSNN đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia giao thông bằng xe buýt công cộng, giúp người dân tiết kiệm được chi phí đi lại, từ đó, số lượt hành khách tham gia ngày càng tăng làm giảm ùn tắc và tai nạn giao thông, giảm ô nhiễm môi trường,… Hệ thống xe buýt Đồng Nai ngày càng lớn mạnh về cả tuyến xe buýt có trợ giá và xe buýt không trợ giá, trong đó, vai trò của các tuyến xe buýt trợ giá từ NSNN có tác động khá lớn đến hoạt động của các tuyến xe buýt không trợ giá từ NSNN trên địa bàn tỉnh.
Đại diện đơn vị chịu sự giám sát báo cáo kết quả thực hiện trợ giá xe buýt
từ NSNN trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua Từ năm 2010 đến cuối năm 2012, trên địa bàn tỉnh có 05 tuyến xe buýt có trợ giá từ ngân sách nhà nước (tuyến số 2, 3, 6, 7, 8) với 03 đơn vị được nhà nước giao nhiệm vụ VCHKCC bằng xe buýt có trợ giá từ NSNN: HTX Đoàn Kết, Cty TNHH Dịch vụ du lịch Hoàng Hà và Cty CPVT Sonadezi và 02 tuyến xe buýt có trợ giá để đưa rước công nhân miễn phí làm việc tại KCN Biên Hòa 2 và KCN Amata do đơn vị được NSNN trợ giá là HTX Ô tô Biên Hòa và HTX Đoàn kết. Tổng số chuyến hoạt động hàng năm đều tăng, năm 2010 là 195.994 chuyến; năm 2011 là 198.461 chuyến, tăng 1,2% so với năm 2010. Riêng năm 2012 là 167.858 chuyến, giảm 14% so với năm 2010 và giảm 15,4% so với năm 2011 do giảm 02 tuyến đưa rước công nhân miễn phí.
Bên cạnh đó, để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, HTX vận tải tham gia VCHKCC bằng xe buýt có trợ giá ổn định hoạt động, UBND tỉnh khá quan tâm đến việc đầu tư, đổi mới và nâng cao chất lượng phương tiện giao thông phục vụ hành khách bằng cách hỗ trợ lãi suất vay, đầu tư cơ sở hạ tầng, bến bãi, điểm dừng: từ năm 2010 đến năm 2012, các doanh nghiệp vận tải (DNVT) đã được NSNN hỗ trợ cho vay vốn đầu tư là 33,750 tỷ đồng để đầu tư 56 phương tiện vận chuyển. Về đầu tư cơ sở hạ tầng, toàn tỉnh hiện có 124 nhà chờ phục vụ cho 23 tuyến xe buýt, trong đó, NSNN đầu tư 29 nhà chờ với số vốn là 1,134 tỷ đồng; các doanh nghiệp có chức năng quảng cáo bỏ vốn đầu tư theo hình thức BOT là 95 nhà chờ với số vốn khoảng 2,688 tỷ đồng. Lắp đặt 1.164 điểm dừng, trong đó, 799 điểm dừng do ngân sách đầu tư trên 1,4 tỷ đồng. Thi công kẻ được 1.172 vạch sơn do ngân sách đầu tư trên 1,2 tỷ đồng và thường xuyên sửa chữa, duy tu các điểm dừng, nhà chờ do xe va quẹt và đập phá, trong đó, vốn ngân sách là 50 triệu đồng. Về bến bãi, sử dụng 09/18 bến xe hiện có để xuất bến và làm bãi đậu xe của các tuyến xe buýt. Đồng thời, UBND tỉnh đã quy hoạch tại các địa phương 132.000 m2 đất để xây dựng 03 bến xe và 17 điểm đầu, cuối các tuyến xe. Đến nay, huyện Long Thành và Nhơn Trạch đã giới thiệu địa điểm để xây dựng bến xe.
Ngoài ra, đã tổ chức 6.652 lượt các lớp bồi dưỡng nâng cao đạo đức nghề nghiệp, chuyên môn nghiệp vụ và tuyên truyền đạo đức cho đội ngũ lái xe và nhân viên phục vụ trên xe; xây dựng biểu đồ hoạt động, số lượng xe, giá vé, tần suất; tăng cường kiểm tra hoạt động tại các bến, trạm, trên tuyến,...và xử lý các vi phạm về hoạt động vận tải hành khách. Năm 2010 tổng số vụ vi phạm là 9.039, tổng số tiền phạt là 192,05 triệu đồng; năm 2011 là 3.555 vụ, tổng số tiền phạt là 277,6 triệu đồng, (giảm 60,6% so với năm 2010), năm 2012 là 5.292 vụ, tổng số tiền phạt là 245,36 triệu đồng (giảm 41,4% so với năm 2010 và tăng 48% so với năm 2011 do các tuyến không trợ giá vi phạm và phương tiện bị hư hỏng). Qua đó, đã góp phần nâng cao chất lượng phục vụ và giảm số lượng xe dù, xe khách giả trên địa bàn. Qua khảo sát thực tế cho thấy, các xe buýt được trang bị hệ thống thiết bị hành trình, loa để thông báo điểm dừng, đón, máy lạnh, thùng rác,…; thái độ phục vụ hành khách của đội ngũ lái xe và nhân viên khá tốt, có xé vé cho khách. Riêng tuyến xe buýt số 7 đang được Sở GT-VT thử nghiệm hệ thống xé vé tự động nhằm hạn chế những tiêu cực trong quản lý doanh thu của các tuyến; nâng cao nét văn minh, khoa học đối với hệ thống xe buýt Đồng Nai và giảm được một phần nhân lực và tăng thu nhập cho nhân viên lái xe.
Tuyến xe buýt số 8 từ trạm xe BigC về bến xe Thạnh Phú
là một trong 05 tuyến xe buýt có trợ giá từ NSNN Về cấp phát và thanh quyết toán kinh phí trợ giá xe buýt từ NSNN, qua báo cáo của Sở Tài chính cho thấy, các đơn vị được NSNN hỗ trợ kinh phí chấp hành tốt chế độ thanh, quyết toán theo đúng quy định. Kinh phí NSNN hỗ trợ cho các DNVT năm 2010 là 18,7 triệu đồng; năm 2011 là 26,6 triệu đồng; năm 2012 là 27,2 triệu đồng.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai thực hiện VCHKCC có trợ giá từ NSNN còn những khó khăn, hạn chế như: Sở GT-VT chưa đánh giá hiệu quả hoạt động và xây dựng lộ trình khai thác mở tuyến và cắt giảm tuyến trong thời gian tới; hiệu quả kinh doanh ở một số tuyến còn gặp khó khăn, hiệu quả chưa cao; việc đầu tư, đổi mới phương tiện còn chậm; chất lượng phương tiện một số tuyến xe buýt có trợ giá chưa cao, chưa đáp ứng yêu cầu của hành khách; hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông còn hạn chế, có nhiều tuyến đường nhỏ, mật độ phương tiện xe 2 bánh lưu thông cao; bến bãi chưa đảm bảo theo yêu cầu, còn thiếu thông tin về hoạt động của các tuyến xe buýt; việc lắp đặt hệ thống thiết bị hành trình bước đầu cho thấy có hiệu quả trong việc điều hành và quản lý, tuy nhiên, hệ thống thiết bị hành trình chưa đồng bộ với nhau, một số thông tin cần thiết ở một số tuyến không được lập trình thống nhất chung với các tuyến trợ giá; việc thí điểm xé vé tự động trên tuyến xe buýt số 7, tuy được cải tiến về công nghệ nhưng vẫn làm một cách thủ công, hành khách tự bỏ tiền vào máy và tự xé vé; trường hợp, hành khách không có tiền lẻ, nhân viên lái xe phải thối tiền cho hành khách, làm ảnh hưởng thời gian về đến bến không đúng theo biểu đồ, lịch trình; chủ trương của Nhà nước là tạo điều kiện cho người khuyết tật có thể tự tham gia giao thông mà không cần sự trợ giúp, nhưng hiện nay trên địa bàn tỉnh Đồng Nai chưa được đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông, công cụ hỗ trợ để phục vụ người khuyết tật;….
Qua những hạn chế nêu trên, để công tác quản lý VTHKCC bằng xe buýt có trợ giá từ NSNN ngày càng hiệu quả hơn, Ban KT-NS kiến nghị UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo các địa phương phối hợp với Sở GT-VT giới thiệu địa điểm để các DNVT đầu tư xây dựng các bến xe, điểm dừng, đón xe buýt và văn phòng làm việc của các HTX vận tải trên địa bàn theo quy hoạch, tạo điều kiện để các HTX hoạt động thuận lợi và hiệu quả hơn. Đối với Sở GT-VT phối hợp với Sở Tài chính định kỳ hàng năm phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động của các tuyến xe buýt có trợ giá từ NSNN về mặt KT-XH để thấy được sự cần thiết duy trì hoạt động của các tuyến xe buýt có trợ giá từ NSNN; rà soát lại hệ thống hạ tầng giao thông để xây dựng kế hoạch, lộ trình đầu tư, nâng cấp để bảo đảm yêu cầu phát triển kinh tế tỉnh nhà và đảm bảo an toàn giao thông, bên cạnh đó, tích cực vận động các DNVT đầu tư sửa chữa, đổi mới phương tiện nâng cao chất lượng phục vụ hành khách ngày càng cao; tăng cường kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện các quy định của Nhà nước khi tham gia giao thông; thực hiện vận chuyển đúng biểu đồ, nâng cao chất lượng phục vụ hành khách, thu hút hành khách tham gia giao thông bằng phương tiện VTHKCC; tiếp tục kiến nghị Bộ GT-VT tham mưu Chính phủ ban hành chính sách hỗ trợ các DNVT vay vốn với lãi suất ưu đãi để đầu tư phương tiện phục vụ người khuyết tật, tạo điều kiện thuận lợi để địa phương thực hiện tốt chủ trương của Đảng và nhà nước đối với người khuyết khi tham gia giao thông.
Lê Lài