Trong thời gian qua, lượng rác thải sinh hoạt phát sinh hàng ngày ở thành phố Biên Hòa trung bình từ 400 đến 450 tấn. Để xử lý lượng rác này, năm 2006 UBND tỉnh đã chấp thuận cho công ty TNHH Vũ Nhựt Hồng đầu tư xây dựng Nhà máy xử lý rác thải thành phân vi sinh tại khu phố 3, phường Trảng Dài, thành phố Biên Hòa trên khu đất có diện tích 4,9 ha, với công suất thiết kế từ 350 tấn đến 400 tấn rác tươi/ngày. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động (từ tháng 4/2008 đến tháng 4/2009), công ty Vũ Nhựt Hồng đã không xây dựng hoàn chỉnh các công trình xử lý rác thải, không xử lý mùi hôi và nước thải theo đúng quy định, nhất là khi có sự cố vỡ tường bao xung quanh nhà máy, làm nước mưa hòa lẫn nước rỉ rác có mùi hôi thối đã nhiều lần chảy tràn vào khu vực dân cư dẫn đến việc khiếu kiện của nhân dân ở địa phương. Ngoài ra, trong quá trình hoạt động, công ty Vũ Nhựt Hồng không chuyển giao lượng rác trơ phát sinh cho Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ môi trường Đô thị Biên Hòa (Công ty TNHH MTV DVMTĐT Biên Hòa) để chôn lấp tại bãi rác sinh hoạt mà để tồn đọng trong khuôn viên khoảng 60.000 tấn. Từ đó, dẫn đến thực trạng mùi hôi phát tán theo hướng gió và nước bẩn chảy tràn khi có mưa to, làm ảnh hưởng trực tiếp đến khu dân cư xung quanh khu vực nhà máy. Vào tháng 4/2009, công ty Đồng Xanh nhận chuyển nhượng Nhà máy xử lý rác thải của công ty Vũ Nhựt Hồng và tiếp tục hoạt động. Tuy nhiên, chỉ sau 02 ngày hoạt động, người dân tiếp tục có phản ứng về mùi hôi và nước thải nên đến ngày 19/5/2009, UBND tỉnh đã có văn bản yêu cầu công ty Đồng Xanh tạm ngưng hoạt động để thực hiện các biện pháp khắc phục ô nhiễm do Công ty Vũ Nhựt Hồng để lại.
Đến nay, qua hơn một năm ngưng hoạt động để khắc phục ô nhiễm, Công ty Đồng Xanh đã thực hiện gia cố, xây dựng tường bao xung quanh tiếp giáp với khu dân cư, xây dựng đường nội bộ và trồng thêm một số cây xanh trong khuôn viên, cải tạo hệ thống thoát nước mưa trong khuôn viên và xây dựng thêm 03 hồ chứa, lắng lọc nước mưa trước khi theo đường cống bêtông ngầm dẫn vào suối Ông Hường, lượng nước thải tồn đọng trước đây được tái sử dụng để ủ phân thô. Đối với rác trơ do công ty Vũ Nhựt Hồng để lại, công ty Đồng Xanh đã xử lý tận thu một phần rác hữu cơ để làm phân và nylon phế liệu, số còn lại không tận dụng được đã chuyển giao cho Công ty TNHH MTV DVMTĐT Biên Hòa để chôn lấp tại bãi rác Trảng Dài. Xây dựng và che chắn khu vực tiếp nhận rác tươi, xưởng tái chế nylon, xưởng tách phân, kho phế liệu, xưởng cơ khí, xưởng sản xuất phân, xưởng chứa và xử lý rác trơ, nhà ủ phân thô, hồ chứa nước thải trung tâm (bằng bê tông), xưởng phân loại rác, khu vực văn phòng. Đồng thời, hiệu chỉnh và cải tạo lại dây chuyền xử lý rác và chế biến phân vi sinh, lắp đặt hệ thống phun khử mùi tự động trong dây chuyền sản xuất.
Kết quả kiểm tra, giám sát trong thời gian gần đây, ngày 04/5/2010 UBND tỉnh Đồng Nai đã chấp thuận cho Công ty Đồng Xanh được phép hoạt động thử nghiệm trong thời gian 01 tháng, với khối lượng rác tươi tiếp nhận trung bình mỗi ngày là 100 tấn, đồng thời giao cơ quan chức năng tiếp tục giám sát. Tính đến ngày 03/6/2010, Công ty đã hoạt động sản xuất thử nghiệm trong thời gian 19 ngày, tiếp nhận 1.843 tấn rác tươi, tận thu được 518 tấn phân thô, phân loại được 710 tấn phế liệu (gồm nylon, vỏ dừa, nhựa, sắt thép…), giao cho Công ty TNHH MTV DVMTĐT Biên Hòa chôn lấp 615 tấn rác trơ. Lượng rác tươi tiếp nhận được xử lý hết, lượng rác trơ phát sinh cần chôn lấp được chuyển giao cho Công ty TNHH MTV DVMTĐT Biên Hòa hàng ngày, không để tồn đọng. Về mùi hôi, do không có tiêu chuẩn để so sánh và không có thiết bị đo mùi hôi nên Sở Tài nguyên và Môi trường không tiến hành đo mùi hôi mà chỉ đánh giá cảm quan cũng như qua phản ánh của người dân xung quanh. Kết quả cho thấy mùi hôi đã giảm khá nhiều so với trước đây và chỉ phát sinh cục bộ tại dây chuyền chế biến. Do Công ty Đồng Xanh ngưng hoạt động sản xuất hơn 01 năm để thực hiện các biện pháp khắc phục nên trong thời gian này, toàn bộ rác thải sinh hoạt của thành phố Biên Hòa đều được thu gom và chôn lấp tại bãi rác sinh hoạt Trảng Dài của Công ty TNHH MTV DVMTĐT Biên Hòa. Vì vậy, việc phát sinh mùi hôi đặc trưng trong thời gian qua có thể từ các hố chôn lấp rác sinh hoạt phát tán vào môi trường. Về nước thải, lượng nước rỉ rác phát sinh rất ít và lượng nước thải từ quá trình rửa túi nylon đều được chứa trong các bể chứa bằng bêtông, có mái che và được tái sử dụng ủ phân, không thải ra ngoài nên Sở Tài nguyên và Môi trường không tiến hành thu mẫu nước thải.
Như vậy, Công ty Đồng Xanh đã có nỗ lực thực hiện các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường. Trong quá trình vận hành thử nghiệm, Công ty đã có biện pháp xử lý môi trường, nhất là mùi hôi, nhưng do khối lượng công việc cần đầu tư và cải tạo quá lớn nên đến nay Công ty vẫn chưa hoàn thiện triệt để các nội dung yêu cầu trong báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt cho Công ty Vũ Nhựt Hồng trước đây. Việc chế biến rác thải sinh hoạt và tận dụng lại phế liệu sẽ làm giảm đáng kể áp lực chôn lấp rác sinh hoạt của bãi rác Trảng Dài, mà chiếm phần lớn trong đó là nylon và các loại phế liệu khó phân hủy. Hiện nay, Công ty Đồng Xanh đã ngưng hoạt động sản xuất thử nghiệm từ ngày 12/6/2010 để hiệu chỉnh lại các thiết bị, máy móc cũng như hạ tầng thoát nước mưa và xử lý nước thải. Do đó, toàn bộ lượng rác tươi phát sinh từ đô thị Biên Hòa hàng ngày được thu gom và đem về chôn lấp tại bãi rác Trảng Dài của Công ty TNHH MTV DVMTĐT Biên Hòa. Qua khảo sát tại bãi rác Trảng Dài nhận thấy, quỹ đất dùng chôn lấp rác sinh hoạt đã hết, chỉ còn duy nhất 01 hố chôn lấp rác sinh hoạt đang được triển khai, rác tươi được để lộ thiên nên không tránh khỏi phát sinh mùi hôi đặc trưng. Ngoài ra, do đang vào mùa mưa nên những cơn mưa lớn góp phần làm tăng lượng nước cần phải xử lý tại bãi chôn lấp rác sinh hoạt Trảng Dài, dẫn đến hiện tượng quá tải của hệ thống xử lý nước thải hiện hữu.
Trong thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường cần tiếp tục phối hợp với UBND thành phố Biên Hòa, các ngành chức năng và địa phương kiểm tra, giám sát hoạt động của Công ty Đồng Xanh để có báo cáo kịp thời lên UBND tỉnh chỉ đạo xử lý; đồng thời Sở Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ tiến hành kiểm tra Công ty TNHH MTV DVMTĐT Biên Hòa để đánh giá hiệu quả về công tác chôn lấp rác thải sinh hoạt và xử lý môi trường tại bãi chôn lấp rác sinh hoạt Trảng Dài.
Kim Chung